Pensioen

Verdeling ouderdomspensioen na een scheiding

U en uw ex-partner hebben volgens de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (Wet VPS) allebei recht op de helft van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk of
geregistreerd partnerschap is opgebouwd. Het maakt daarbij niet uit of u getrouwd bent in gemeenschap van goederen of dat u huwelijkse of partnerschapvoorwaarden heeft afgesloten.

Uitbetaling ouderdomspensioen

De pensioenuitvoerder betaalt het verdeelde ouderdomspensioen rechtstreeks uit aan u en uw ex-partner. De rechter hoeft hierover geen beslissing te nemen. Om dit te kunnen doen, moet
de pensioenuitvoerder wel van uw scheiding op de hoogte zijn. U moet daarom de pensioenuitvoerder binnen 2 jaar na de scheiding het formulier “Mededeling van scheiding in verband met
de verdeling van ouderdomspensioen” toesturen. Het formulier is bijgevoegd bij
de brochure “Verdeling van ouderdomspensioen bij scheiding”. In het formulier en
de brochure vindt u meer informatie over wat u precies moet doen om de verdeling
te regelen. Als u het formulier niet binnen 2 jaar na de scheiding naar de pensioenuitvoerder stuurt, hoeft de pensioenuitvoerder
het pensioen niet te verdelen. Uw ex-partner heeft dan nog steeds recht op zijn of haar deel. U moet uw ouderdomspensioen na pensionering dan zelf onderling verdelen.

Andere verdeling ouderdomspensioen

Wilt u geen standaardverdeling, dan kunt u met uw ex-partner een andere verdeling van het ouderdomspensioen afspreken. Bijvoorbeeld 60% voor de ene partner en 40% voor de andere
partner. U moet deze afspraken vastleggen in het scheidingsconvenant of in uw huwelijkse of partnerschapvoorwaarden. Als u hiervoor kiest, moet u een afschrift van dit stuk naar de
pensioenuitvoerder sturen. Voor hulp en advies kunt u contact opnemen met uw notaris of advocaat.

Conversie ouderdomspensioen

U kunt ook kiezen voor conversie van het ouderdomspensioen. Bij conversie wordt het ouderdomspensioen van de ex-partner die het pensioen heeft opgebouwd, voorgoed omgezet in een eigen
ouderdomspensioen voor beide partners. De ex-partner die het pensioen niet heeft opgebouwd, heeft nu een eigen aanspraak op het ouderdomspensioen dat tot uitkering komt op het moment
dat de ex-partner zelf de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Meer informatie hierover vindt u via andere relevante vragen.

Kosten en uitbetaling pensioen

De pensioenuitvoerder mag de kosten van het verdelen van het pensioen aan beide ex-partners in rekening brengen. Wilt u de hoogte van het bedrag weten, dan kunt u terecht bij uw
pensioenfonds of verzekeraar. U heeft recht op uitbetaling van het verevende deel van het ouderdomspensioen van uw ex-partner vanaf het moment dat uw ex-partner de pensioengerechtigde
leeftijd bereikt. Alleen als u gekozen heeft voor conversie, wordt hiervan afgeweken. Het ‘recht op uitbetaling’ is steeds afhankelijk van de pensioendatum van de ex-partner die het
pensioen heeft opgebouwd. Als die persoon kiest voor een vervroeging van de pensioendatum, krijgt de ex-partner ook eerder zijn of haar deel uitbetaald.

Als uw ex-partner overlijdt, verandert de situatie voor u:

Geen verdeling pensioen (drempelbedrag)

Het pensioen wordt niet altijd verdeeld. U heeft volgens de wet geen recht op pensioenverevening als het door de pensioenuitvoerder uit te keren bedrag lager is dan het drempelbedrag.
Het drempelbedrag is vanaf 1 januari 2011 vastgesteld op 427,29 bruto per jaar. Het bedrag dat de pensioenuitvoerder zou moeten betalen aan de ex-partner die zelf het pensioen niet
heeft opgebouwd, moet op het tijdstip van scheiding dus meer zijn dan het drempelbedrag. Woont die persoon op het moment van scheiding in het buitenland, dan is de ondergrens het
dubbele van dit bedrag. Het uit te keren bedrag wordt berekend over de totale periode dat u bij de pensioenuitvoerder pensioen heeft opgebouwd. Is het pensioen opgebouwd bij 2 of meer
pensioenuitvoerders, dan wordt het drempelbedrag per pensioenuitvoerder berekend.

Koude uitsluiting

Over het algemeen wordt in Nederland getrouwd in gemeenschap van goederen. Dit betekent dat alle goederen van beide partners zijn. Door het opstellen van huwelijkse voorwaarden of
partnerschapvoorwaarden kunnen bepaalde goederen van de gemeenschap worden uitgesloten. Als elke vorm van gemeenschap van goederen wordt uitgesloten, wordt dit koude uitsluiting
genoemd. Bij echtscheiding op of na 1 mei 1995 wordt het pensioen ondanks de overeengekomen koude uitsluiting verdeeld, tenzij de Wet VPS expliciet niet van toepassing wordt verklaard
in de huwelijkse voorwaarden of het scheidingsconvenant. Als u tussen 27 november 1981 en 1 mei 1995 gescheiden bent, dan is bij koude uitsluiting het pensioen niet verdeeld.

Als uw geregistreerd partnerschap eindigt, wordt het pensioen ondanks de overeengekomen koude uitsluiting verdeeld, tenzij de Wet VPS expliciet niet van toepassing wordt verklaard in
de partnerschapvoorwaarden of de overeenkomst waarmee het partnerschap beindigd wordt.

Conversie van ouderdomspensioen bij scheiding

Conversie (omzetting) van ouderdomspensioen betekent dat u bij uw scheiding kiest voor een andere verdeling dan de standaardverdeling. Conversie is alleen mogelijk bij echtscheiding of
beindiging van geregistreerd partnerschap, als de ex-partner en de pensioenuitvoerder met het verzoek instemmen. Conversie is niet mogelijk bij scheiding van tafel en bed.

Eigen aanspraak op ouderdomspensioen

Bij conversie wordt het deel van het ouderdomspensioen dat na verdeling toekomt aan de ex-partner (die het pensioen niet zelf heeft opgebouwd), samen met het bijzonder
nabestaandenpensioen voorgoed omgezet in een eigen aanspraak op ouderdomspensioen. Na de conversie hebben beide ex-partners hun eigen ouderdomspensioen en maakt het, wat de
pensioenuitkering betreft, voor geen van beiden uit of de ander nog wel of niet meer in leven is. Na conversie ontvangt iedere ex-partner het ouderdomspensioen wanneer deze zelf de
pensioengerechtigde leeftijd bereikt.

Bijzonder nabestaandenpensioen

Een nabestaandenpensioen is een uitkering die u kunt krijgen als uw partner overlijdt. Het bijzonder nabestaandenpensioen is de uitkering die een ex-partner kan krijgen als de andere
ex-partner overlijdt. Dit heet een bijzonder nabestaandenpensioen, omdat u ten tijde van het overlijden van uw ex-partner al gescheiden bent. Bij conversie wordt het bijzonder
nabestaandenpensioen ook mee omgezet in de eigen aanspraak op ouderdomspensioen.

Conversie vastleggen

Afspraken over conversie moeten zijn vastgelegd in de huwelijkse of partnerschapvoorwaarden of in het scheidingsconvenant. Als u voor conversie kiest, moet het formulier
“Mededeling van scheiding in verband met de verdeling van ouderdomspensioen” door u en uw ex-partner worden ondertekend. Verder moet u een gewaarmerkte kopie of een gewaarmerkt
uittreksel van de huwelijkse of partnerschapvoorwaarden of een gewaarmerkte kopie of gewaarmerkt uittreksel van het scheidingsconvenant met het formulier meesturen naar de
pensioenuitvoerder. Als u of uw ex-partner geen kopie (meer) heeft van het scheidingsconvenant, kunt u deze opvragen bij de advocaat die de scheiding heeft verzorgd.

Instemming pensioenuitvoerder

Conversie is alleen mogelijk als de pensioenuitvoerder met uw verzoek instemt. Is uw verzoek door de pensioenuitvoerder geaccepteerd, dan is de conversie definitief en kan die niet
meer worden teruggedraaid.

Conversie heeft de volgende voordelen:

Conversie heeft de volgende nadelen:

Verevening van pensioenrechten bij scheiding

Verevening van pensioenrechten bij scheiding of beindiging van geregistreerd partnerschap betekent dat het ouderdomspensioen dat is opgebouwd tijdens het huwelijk of geregistreerd
partnerschap verdeeld wordt tussen u en uw ex-partner.

De Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (VPS) geldt voor u als:

Als u ongehuwd bent of geen geregistreerd partnerschap heeft als uw relatie eindigt, geldt de wet niet voor u. U kunt dan wel zelf afspraken maken over verdeling van pensioen,
bijvoorbeeld in een notarieel samenlevingscontract. Voor veel pensioenuitvoerders is een samenlevingscontract een voorwaarde voor een partnerpensioenregeling. Voor meer informatie
kunt u contact opnemen met uw pensioenuitvoerder.

Scheidingen vr 27 november 1981

Bent u voor 27 november 1981 gescheiden, dan kunt u geen aanspraak meer maken op het pensioen van uw ex-partner.

Scheidingen tussen 27 november 1981 en 1 mei 1995

Bent u tussen 27 november 1981 en 1 mei 1995 gescheiden en vond de boedeldeling na de scheiding plaats, dan valt u niet onder de Wet VPS. U valt wel onder de regeling in het Pensioenarrest, ook bekend als Boon
Van Loon.

Downloads:

Formulier mededeling van scheiding in verband met verdeling van ouderdomspensioen

Brochure verdeling van ouderdomspensioen bij scheiding

Verdeling gemeenschap

Aansprakelijkheid voor schulden

U bent ook tijdens het huwelijk in beginsel alleen aansprakelijk voor schulden die u zelf aangaat. Als u iets koopt bent u aansprakelijk voor de betaling van de koopprijs.
Aansprakelijk het woord zegt het al wil zeggen dat u degene bent die kan worden aangesproken voor de nakoming. Een schuldeiser heeft niets te zoeken bij uw Partner. U bent
degene die voor die schuld moet worden aangesproken en die in rechte moet worden betrokken. Kosten van de dagelijkse huishouding vormen hier een uitzondering op. Daarvoor
zijn beide partners aansprakelijk. Het is afhankelijk van de omstandigheden van het geval wat behoort tot de kosten van de huishouding. Na een echtscheiding verandert dat
want dan wordt de andere partner voor 50% aansprakelijk voor schulden waarvoor hij of zij tijdens het huwelijk niet aansprakelijk was.

Verhaal en draagplicht

Vervolgens is het wel zo dat de schuldeiser zich mag verhalen op alle goederen van de gemeenschap en daar vallen in principe alle goederen onder. Tot die gemeenschap behoort ook het
inkomen van uw partner. Een schuldeiser moet afblijven van privspullen van de andere partner zoals een erfenis die is verkregen onder een uitsluitingclausule maar mag wel beslag
leggen op het loon van de ander of in veel gevallen een uitkering terzake smartengeld. Schulden zijn vrijwel altijd verhaalbaar op de gemeenschap ook al zijn ze voor het huwelijk
ontstaan. Schuldeisers kunnen zich dus verhalen op alle zaken van de gemeenschap. Kortom een schuldeiser klopt aan bij de aansprakelijke partij maar na binnenkomst verhaalt hij zich
op de spullen van de gemeenschap.

Na het huwelijk moet de gemeenschap worden verdeeld. Voor de omvang is bij gebreke van overeenstemming de datum van de inschrijving van de echtscheidingsbeschikking bepalend. Voor
de waarde telt het moment van verdelen. Het uitgangspunt is dat ieder recht heeft op de helft van de gemeenschap maar dat is niet verplicht.

Een probleem is veelal de hypotheek. Zeker tegenwoordig wordt een huis gekocht op basis van twee inkomens en na een echtscheiding wil een bank niet zomaar afscheid nemen van een van
die inkomens. De bank is dat ook niet verplicht. U bent samen de schuld aangegaan en u kunt er niet zomaar van af. Dit vergt dan ook vaak overleg met de bank en overredingskracht.
Ga er wel voor want het alternatief is het oversluiten van de hypotheek met alle kosten van dien. Ook moeten bij de echtelijke woning de fiscale aspecten goed in de gaten worden
gehouden.

Afwikkeling verdeling

Het uitgangspunt bij de verdeling is dat alle goederen tot de gemeenschap behoren evenals de schulden. Uitzonderingen zijn doorgaans erfenissen en schenkingen en hoogst
persoonlijke vorderingen zoals smartengeld en schadevergoedingen vanwege letsel en die toezien op inkomstenderving na het huwelijk.

Het doel van de verdeling is dat er een optelling komt van alle bezittingen en alle schulden. Het saldo hiervan moet gelijk worden verdeeld.

In het convenant hebben we bij de verdeling een driedeling toegepast:

Verrekening bij huwelijkse voorwaarden

Een kenmerk van huwelijkse voorwaarden is dat veel echtparen ze in een ver verleden hebben gemaakt, ze in de kluis hebben gelegd en niemand weet wat er nu precies in staat. Al
jaren zorgen huwelijkse voorwaarden dan ook voor zeer ingewikkelde uitspraken en is het afwikkelen van huwelijkse voorwaarden voer voor specialisten. Het gaat dan ook te ver om
op de site diepgaand in te gaan op de materie. Toch willen we een paar punten aanstippen. Twijfelt u of heeft u vragen over uw huwelijkse voorwaarden. Aarzel niet en leg ze aan
ons voor. Let ook op dat een vordering tot verrekening verjaart vijf jaar na het ontstaan van de vordering.

In vrijwel de meeste gevallen blijkt dat de huwelijkse voorwaarden een variant bevatten van het Amsterdams verrekenbeding. Al decennia lang is dit de meest gebruikte vorm. In de
voorwaarden is dan opgenomen dat u als stel jaarlijks ieder naar evenredigheid bijdraagt aan de kosten van de huishouding en alles wat u over houdt van uw inkomen in veel gevallen
ook vermogen wordt samengevoegd en verdeeld. Gedachte hierbij was dat u als stel ieder jaar als boekhouder rond de tafel zou gaan zitten en de balans zou worden opgemaakt. Vrijwel
niemand deed dat of doet dat. Liefde en rekenen gaan voor de meesten van ons niet samen.

De Hoge Raad heeft al bepaald dat ook periodieke verrekenbedingen aan het einde van de rit moeten worden uitgevoerd. Inmiddels heeft de wetgever de meeste rechtspraak vastgelegd in
de wet. Maar ondanks de wettelijke bepalingen is het verrekenbeding specialistenvoer voor juristen, fiscalisten en accountants.

In de meeste huwelijkse voorwaarden zijn doorgaans twee belangrijke bepalingen opgenomen.

Op de eerste plaats de afspraak dat er sprake zal zijn van koude uitsluiting hetgeen betekent dat er geen enkele vorm van gemeenschap zal zijn en op de tweede plaats de afspraak
dat bespaarde inkomsten moeten worden verrekend per jaar of aan het einde van het huwelijk. Beide bepalingen hebben geleid tot een keur aan arresten met daaraan verbonden een
overvloedige hoeveel opinies over de vraag hoe die arresten zouden moeten worden uitgelegd.

Koude uitsluiting

Het is mogelijk dat u een algehele uitsluiting van de gemeenschap heeft afgesproken me of zonder verrekenbeding. Deze koude uitsluiting kan aan het einde van de rit voor een partner
inderdaad behoorlijk koud zijn indien blijkt dat er aan zijn of haar zijde geen vermogensvorming heeft plaatsgevonden. Zeker voor de partner die jarenlang heeft geploeterd in de
huishouding of aan wieg heeft gestaan van de onderneming is een dergelijke uitkomst bijzonder onredelijk. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er veel wordt geprocedeerd om toch
een vergoeding te claimen. Inmiddels is tot op zekere hoogte ook uitgekristalliseerd wanneer zo’n vordering kan slagen:

Een ingang naar een vermogensdeling is gevonden met de stelling dat het bestuur over het vermogen aan de ander is overgelaten of dat vermogensoverheveling van de een naar de ander
geschiedde op basis van een onderliggende afspraak. Een veelvoorkomend voorbeeld hiervan is dat de een ondernemer is en als asset protection vermogen op naam van de ander zet terwijl
hij of zij alle lasten betaalt.

Verder geldt nog als uitgangspunt dat vermogensoverhevelingen in beginsel nominaal moeten worden terug betaald. Een overheveling van 100,00 moet met 100 worden terug gegeven.
Dit kan weer onredelijk zijn op het moment dat het gaat om de echtelijke woning. De een steekt 100.000 in de echtelijke woning die op naam van de ander wordt gezet en vervolgens
stijgt de waarde nar drie ton. Bij een grote stijging van de waarde kan onder omstandigheden een meer dan nominale vergoeding worden gevraagd. Verder duikt een nieuwe hoofdregel op
die stelt dat vermogensoverhevelingen in beginsel moeten worden aangemerkt als nakoming van de verplichting voor minvermogende een oudedagsvoorziening te treffen en er juist weer
geen reden is om iets terug te moeten betalen. Dit is een uitgangspunt in de situatie dat de een jarenlang de huishouding doet of meewerkt in het bedrijf en met geld van de ander
een huis wordt gekocht en op naam van de minvermogende wordt gesteld. Terugvordering loopt in zo’n geval een grote kans om af te stuiten op het op zich weerlegbar uitgangspunt dat
de overheveling is gebeurd op grond van de nakoming van een natuurlijke verbintenis om voor de minvermogende een oudedagsvoorziening te treffen. In een aantal baanbrekende arresten
heeft de Hoge Raad dit als per saldo als nieuwe hoofdregel geformuleerd.

Terzake het op naam stellen van een echtelijke woning levert dit de navolgende uitgangspunten op: In beginsel geen terugvordering van de koopsom omdat geldt dat het handelt om een
natuurlijk verbintenis. Als er geen sprake is van een natuurlijke verbintenis of geen bijzondere marktomstandigheden hebben gespeeld dan moet nominaal worden terug betaald. Indien
er geen natuurlijke verbintenis is en de waardestijging exorbitant is kan meer dan nominaal worden terug gevorderd. Soms kan ook doorlevering worden gevorderd.

Verrekenbedingen

In veel verrekenbedingen is bepaald dat inkomen dat niet is gebruikt voor het huishouden, moet worden verrekend. Maar wat is inkomen? Veel verrekenbedingen bevatten een verwijzing
naar het inkomensbegrip in de wet op de inkomstenbelasting 1964. Deze wet is inmiddels gewijzigd zodat die oude wet geen maatstaf meer bevat voor zover die ooit houvast heeft geboden.
Het inkomensbegrip speelt vooral een rol bij een eigen onderneming. Vuistregel is dat het gaat om inkomen dat normalitair wordt gebruikt om de kosten van de huishouding te betalen.
Dit betekent dus dat zakelijke winstreserveringen in de onderneming niet als te verrekenen inkomen wordt beschouwd. Anderzijds geldt weer voor aandelen de regel dat de waarde wel
moet worden verrekend als op de aandelen geen winst is uitgekeerd terwijl de vennootschap wel uitkeerbare winst heeft gemaakt, en de aandeelhouder de winst naar eigen inzicht kon
uitkeren of in de vennootschap kon houden. We zeiden al dat het ingewikkeld is.

Bepaald is in veel voorwaarden dat alles wat resteert aan inkomen na het betalen van de huishoudelijke kosten moet worden verdeeld. Maar wat als dat niet is gebeurd. Hoe moet nu
verrekend worden? De wettelijke regel is thans dat een niet uitgevoerd beding alsnog moet worden uitgevoerd en hierbij de beleggingsleer moet worden gehanteerd. De beleggingsleer
wil zegen dat niet het oorspronkelijk spaarbedrag moet worden verrekenend maar het uiteindelijk opgebouwde vermogen dat met gespaard inkomen is opgebouwd.

Misvatting 1 is dat huwelijkse voorwaarden inhouden dat er niets te verdelen of te verrekenen is. Veel huwelijkse voorwaarden beginnen met de mededeling dat er geen enkele vorm van
gemeenschap zal zijn. In de daarop volgende bepalingen wordt daar doorgaans flink op afgedongen. Laat u zich niets wijsmaken. Ook al staat het huis op naam van de ander.

Misvatting 2 is dat verrekening hetzelfde is als verdelen. Laat uw huwelijkse voorwaarden na de echtscheiding daarom altijd bekijken door een specialist. Het kan zeer veel geld
schelen. U kunt in het kader van de echtscheiding via het convenant ook gewoon afspreken dat u gewoon verdeelt alsof er sprake is van een gemeenschap. In veel gevallen is dat ook
niet onredelijk omdat het gros van de huwelijkse voorwaarden primair asset protection als doel hadden. Weet wel dat dit veel geld kan kosten. Het voorbeeld aan het einde van de
pagina maakt dit duidelijk.

Tip; Een vordering tot verrekening kan worden gedaan in het kader van de echtscheiding maar het hoeft niet. Wel verjaart de vordering na vijf jaar.

Tip; In veel huwelijkse voorwaarden staat dat het recht op verrekening vervalt indien dat na een bepaalde periode niet is gebeurd. Het is al jaren vaste jurisprudentie dat ook aan
het einde van het huwelijk nog aanspraak kan worden gemaakt op een periodiek verrekenbeding en het recht daarop niet vervalt. In dat geval wordt aan het einde van het huwelijk gekeken
naar wat er aan beleggingen is en hoe die zijn gevormd.

Tip; de wet verplicht partijen over en weer volledig inzicht te geven in het vermogen dat is gevormd aan beide zijden. Dit is ook opgenomen in veel voorwaarden. Dit kan en moet zo
nodig worden afgedwongen via een kort geding. De wet stelt ook een zware sanctie op het niet naleven van deze verplichting. Een verzwegen vermogensbestanddeel ( een bankrekening)
valt geheel toe aan de andere partij.

Bij koude uitsluiting wordt toch vaak vermogen op naam van de ander gezet (doorgaans de vrouw). In een dergelijke situatie geldt toch doorgaans dat dit gebeurd vanwege het nakomen
van een oudedagsvoorziening.

Mede-eigendom van onroerende zaken geeft recht op een verdeling van 50%. Dit is het uitgangspunt.

Uw kinderen

Omgang met uw kind(eren) na de scheiding

Na de scheiding hebben beide ouders het recht op ouderlijk gezag over de kinderen en daarmee op omgang met de kinderen. Dat betekent dat u beiden verantwoordelijk bent voor de
verzorging en opvoeding van uw kind(eren). Ook neemt u samen alle belangrijke beslissingen. Daarom zijn ouders sinds 1 maart 2009 wettelijk verplicht afspraken over hun kind(eren) vast
te leggen in een ouderschapsplan.

Omgangsregeling niet-verzorgende ouder

Ouders bepalen samen bij wie de kinderen gaan wonen en wanneer de kinderen de niet-verzorgende ouder kunnen zien. Samen met de niet-verzorgende ouder spreekt u een omgangsregeling af.
Er zijn geen standaardregelingen voor de omgangsregeling. U mag zelf bepalen wanneer, hoe vaak en hoe lang de niet-verzorgende ouder de kinderen ziet. De afspraken komen in het
ouderschapsplan. Dit ouderschapsplan bevat ook afspraken over kinderalimentatie, informatie en consultatie (overleg over het kind tussen beide ouders). Als het niet lukt samen
afspraken te maken over de omgang, dan beslist de rechter hierover.

Ontzegging van omgangsrecht

Bij uitzondering kan het beter zijn voor een kind als het geen contact meer heeft met de andere ouder. In dat geval kan een ouder de rechter vragen de andere ouder het recht op omgang
te ontzeggen.

De rechter doet dit alleen als:

Omgangsregeling voor anderen dan ouders

Mensen die een sterke band hebben met het kind kunnen ook aan de rechter vragen een omgangsregeling met het kind vast te stellen.

Dit is mogelijk voor de volgende personen:

Ouderschapsplan

Het ouderschapsplan is een verplichte regeling waarin ouders die gaan scheiden afspraken vastleggen over hun minderjarige kinderen. Het maakt hierbij niet uit of de ouders getrouwd
zijn, een geregistreerd partnerschap hebben of samenwonen. Alleen ouders die samenwonen maar geen gezamenlijk ouderlijk gezag over hun kinderen hebben, zijn niet verplicht een
ouderschapsplan op te stellen.

Inhoud ouderschapsplan

U mag zelf met uw ex-partner bepalen hoe u invulling geeft aan de afspraken uit het ouderschapsplan. In het ouderschapsplan moeten in ieder geval afspraken staan over:

Als u er samen niet uitkomt, kunt u de hulp van een Noorland Juristen inschakelen. Als het ouderschapsplan klaar is, moeten u en uw ex-partner dit plan beiden ondertekenen.

Voorbeelden afspraken

Voorbeelden van afspraken in het ouderschapsplan zijn:

Bevorderen band ouders

Het ouderschapsplan schrijft ook voor dat de verzorgende ouder de band met de andere ouder bevordert. Het is namelijk in het belang van het kind dat het contact heeft met beide ouders.
Het uitgangspunt is dat beide ouders na de scheiding verantwoordelijk blijven voor de kinderen.

Gezag over uw kinderen na scheiding

Nadat u en uw ex-partner officieel zijn gescheiden, houdt u beiden het ouderlijk gezag over uw kinderen. U blijft beiden verantwoordelijk voor de opvoeding en
verzorging van de kinderen. Ook neemt u samen alle belangrijke beslissingen. In de praktijk neemt 1 van de ouders de dagelijkse verzorging van het kind op zich.

Gezag door 1 ouder

Als u geen gezamenlijk gezag meer wilt, kunt u de rechter vragen het gezag aan 1 ouder toe te wijzen. Als er meer kinderen zijn, bepaalt de rechter dit voor ieder kind apart. En van
de ouders kan het verzoek indienen. Bent u het samen eens, dan kunt u een gezamenlijk voorstel doen. Ook een kind van 12 jaar of ouder kan de rechter vragen het gezag aan 1 van de
ouders op te dragen.

Mening van kinderen

Bij de vaststelling van het gezag moeten kinderen vanaf 12 jaar om hun mening worden gevraagd. Bij jongere kinderen is dit niet verplicht.

Geen gezag

De ouder die geen gezag (meer) uitoefent, behoudt wel de volgende rechten en plichten:

Co-ouderschap

Bij co-ouderschap deelt u de dagelijkse zorg en opvoeding van de kinderen zoveel mogelijk. Uw kind woont dan afwisselend bij u en uw partner. U neemt allebei de opvoeding en verzorging
van het kind op u.

Regeling co-ouderschap

De afspraken tussen u, uw ex-partner en uw kind(eren) staan los van het ouderlijk gezag van het kind. Co-ouders hoeven geen gezamenlijk ouderlijk gezag uit te oefenen, maar in de
praktijk is dit wel vaak het geval. Voor het aangaan van een co-ouderschapregeling is de medewerking van beide ouders nodig. Een bestaande co-ouderschapregeling is niet zomaar
eenzijdig te wijzigen.

Afspraken vastleggen

Het is erg belangrijk dat u de afspraken met uw ex-partner vastlegt. U kunt het co-ouderschap via een echtscheidingsconvenant of notarile akte regelen. Hierin spreekt u bijvoorbeeld
af wie de kinderen op welk tijdstip heeft en wie welke kosten draagt. Veel instanties accepteren het co-ouderschap makkelijker als het op papier staat.

Wijziging informatie- en consultatieregeling

De (kanton)rechter kan uw vastgestelde informatie- en consultatieregeling wijzigen. Dit geldt zowel voor een regeling die u samen met uw partner heeft afgesproken als voor een regeling
die de rechter heeft vastgesteld.

De regeling kunt u wijzigen als:

Wijziging omgangsregeling met de kinderen

U kunt de rechter vragen om de omgangsregeling met de kinderen te wijzigen. Het maakt daarbij niet uit of de bestaande omgangsregeling in onderling overleg tot stand is gekomen of door
een beslissing van de rechter.

De omgangsregeling kunt u laten wijzigen in de volgende gevallen:

Meer informatie

Voor meer informatie over het wijzigen van de omgangsregeling kunt u terecht bij Noorland Juristen

Als uw ex-partner de omgangsregeling met de kinderen niet nakomt

Als uw ex-partner de omgangsregeling niet nakomt, kunt u het beste contact opnemen met een hulpverlenende instelling. Die bekijkt dan wat er moet gebeuren. Het uiterste middel is een
kort geding tegen de weigeraar. Dit gebeurt bij de president van de rechtbank. Hiervoor heeft u een advocaat nodig.

Rol Raad voor de Kinderbescherming

In alle rechtszaken die een minderjarig kind aangaan, kan de rechter advies vragen aan de Raad voor de Kinderbescherming. De Raad voor de Kinderbescherming start in zo’n geval een
onderzoek en brengt een advies uit aan u en de rechter.

Mening van kinderen

Kinderen vanaf 12 jaar moet om hun mening worden gevraagd. Bij kinderen die jonger zijn kan dit ook, maar is het niet verplicht.

Uithuisplaatsing

Uithuisplaatsing houdt in dat uw kind (tijdelijk) uit huis wordt geplaatst, bijvoorbeeld in een tehuis of pleeggezin.

Procedure uithuisplaatsing

In principe blijft uw kind tijdens de ondertoezichtstelling gewoon thuis wonen. Als het echter voor de verzorging en opvoeding van het kind noodzakelijk is, kan de gezinsvoogdijinstelling
de kinderrechter toestemming vragen om uw kind dag en nacht uit huis te plaatsen. De rechter bekijkt of de uithuisplaatsing nodig is en bepaalt hoe lang die mag duren. Ook de Raad voor de
Kinderbescherming (de Raad) kan de kinderrechter om een machtiging tot uithuisplaatsing verzoeken.

Duur uithuisplaatsing

De maximale periode van een uithuisplaatsing is 1 jaar. Als de gezinsvoogd vindt dat de uithuisplaatsing daarna verlengd moet worden, moet de rechter daar opnieuw toestemming voor geven.
Meestal kunt u tijdens de uithuisplaatsing contact houden met uw kind. Maar de gezinsvoogd kan ook in het belang van uw kind besluiten dat er geen contact mogelijk is.

Beindiging uithuisplaatsing

Als de machtiging niet wordt verlengd, dan moet de uithuisplaatsing worden beindigd. Een uithuisplaatsing kan ook door de gezinsvoogdijinstelling worden beindigd. Hiervan brengt de
instelling de Raad op de hoogte. Ook de (pleeg)ouders en de minderjarige van 12 jaar en ouder kunnen de gezinsvoogdijinstelling verzoeken de voorwaarden van uithuisplaatsing te wijzigen.
Ook kunnen zij de kinderrechter vragen de machtiging geheel of gedeeltelijk in te trekken of de duur van de machtiging tot uithuisplaatsing te bekorten.

Ondertoezichtstelling (OTS)

Wat is ondertoezichtstelling?

Ondertoezichtstelling (ots) is een gezagsbeperkende maatregel. Als in uw gezin zulke ernstige opvoedingsproblemen voorkomen dat de ontwikkeling van uw kind belemmerd wordt, kan de rechter uw kind onder toezicht stellen.
Een ingrijpende maatregel als ots wordt niet zomaar gegeven. Dat gebeurt uitsluitend als de rechter vindt dat het voor uw kind noodzakelijk is dat uw gezin verplichte hulp krijgt.

Doel ondertoezichtstelling

Het doel van een ots is ervoor zorgen dat de situatie waarin het kind opgroeit zo snel mogelijk verbetert. De ots moet er toe leiden dat de situatie waarin het kind opgroeit zodanig verbetert, dat zijn ontwikkeling geen
gevaar meer loopt. Een gezinsvoogd ziet er op toe dat dit gebeurt.

Niet eens met aanwijzing van de gezinsvoogd

Als u het niet eens bent met de aanwijzing van de gezinsvoogd, kunt u de rechter verzoeken de aanwijzing te laten vervallen. Dit geldt ook als uw kind van 12 jaar of ouder het niet eens is met de aanwijzing. U kunt enige
tijd nadat de aanwijzing is gegeven, aan de gezinsvoogdijinstelling vragen de aanwijzing als gevolg van gewijzigde omstandigheden in te trekken.

Beperking van het gezag bij ondertoezichtstelling

Als ouders houdt u het gezag over uw kinderen, maar het gezag wordt wel beperkt. U en uw kind krijgen begeleiding van een gezinsvoogdijinstelling. De gezinsvoogd houdt regelmatig contact en helpt bij problemen. Bij belangrijke
beslissingen over uw kind moet u de gezinsvoogd inschakelen. Ook kan de gezinsvoogd (schriftelijke) aanwijzingen geven die u moet opvolgen.

Voorlopige ondertoezichtstelling

Soms loopt een kind acuut gevaar binnen een gezin. Dan moet het kind snel uit huis geplaatst worden en is er geen tijd om te wachten op een onderzoek van de Raad voor de Kinderbescherming. In dit geval kan de rechter een
voorlopige ots uitspreken. De rechter kan tegelijkertijd een gezinsvoogdijinstelling machtigen om het kind uit huis te plaatsen. De rechter moet de ouders en kinderen van 12 jaar en ouder de gelegenheid geven om binnen 2
weken na de beslissing alsnog hun mening te geven. Anders is de voorlopige ots niet meer geldig.

Duur voorlopige ondertoezichtstelling

De voorlopige ots mag niet langer dan 3 maanden duren. In die tijd onderzoekt de Raad de gezinssituatie en schrijft een rapport. Aan het einde van de voorlopige ots moet de kinderrechter beslissen of hij het kind voor langere
tijd onder toezicht stelt. Tegen de beslissing tot een voorlopige ots is geen hoger beroep mogelijk. De gezagsbeperkende gevolgen van een voorlopige ots zijn dezelfde als van een gewone ots.

Wanneer kan de kinderrechter een ondertoezichtstelling uitspreken?

Als u de zorg voor uw kind(eren) niet aankunt en de ontwikkeling van uw kind in gevaar komt, kan de kinderrechter een ondertoezichtstelling (ots) uitspreken.

Aanvraag ondertoezichtstelling

De kinderrechter spreekt alleen een ots uit als iemand daarom gevraagd heeft. Een ots kan bij de kinderrechter aangevraagd worden door:

Melding maken kindermishandeling

Wanneer er vermoeden is dat een kind in zijn ontwikkeling wordt bedreigd, kan dit gemeld worden bij een Bureau Jeugdzorg of een Advies & Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Deze instellingen bekijken de melding en schakelen de
Raad voor de Kinderbescherming (de Raad) in als ze denken dat vrijwillige hulpverlening niet genoeg zal zijn.

Onderzoek ondertoezichtstelling

Naar aanleiding van de melding wordt er altijd eerst onderzocht of het nodig is om een kind onder toezicht te stellen. Dat onderzoek wordt door raadsonderzoekers van de Raad gedaan. De raadsonderzoeker probeert u en uw kind zoveel
mogelijk bij het onderzoek te betrekken. Als de Raad tot de conclusie komt dat uw kind ernstig in zijn ontwikkeling wordt bedreigd, kan de Raad aan de kinderrechter vragen uw kind onder toezicht te stellen van een gezinsvoogdijinstelling.

Horen van kinderen en ouders

Voordat de kinderrechter een beslissing neemt, moet hij u en uw kind van 12 jaar horen. Als uw kind jonger is dan 12 jaar kan de kinderrechter uw kind naar zijn mening vragen. Dat is hij niet verplicht. Als de kinderrechter inderdaad vindt dat
u als ouders hulp nodig heeft bij de verzorging van uw kind, kan hij het Bureau Jeugdzorg aanwijzen om toezicht te houden.

Ondertoezichtstelling ongeboren kind

Over een ongeboren kind kan ook ots worden uitgesproken. Als een nog ongeboren kind ernstig in zijn ontwikkeling wordt bedreigd en er geen andere manier is om deze bedreiging te voorkomen, dan kan een rechter ook een ongeboren kind (voorlopig)
onder toezicht stellen. Een voorlopige ondertoezichtstelling is een spoedmaatregel, die bedoeld is om onderzoek te doen naar de vraag of een definitieve ondertoezichtstelling nodig is.

Wat is de overheid van plan met de ondertoezichtstelling van kinderen?

Kinderen moeten beter beschermd worden tegen ouders die er onvoldoende in slagen hun kind op een gezonde en evenwichtige manier op te voeden. Om dit te bereiken komt er een aanpassing in de kinderbeschermingswetgeving. Het moet voor de
kinderbescherming eenvoudiger worden maatregelen te kiezen die het meest aansluiten bij de omstandigheden waarin het minderjarige kind zich bevindt.

Tijdstraject

Het gaat hier om voorgenomen beleid. De Tweede Kamer heeft zich tijdens de plenaire behandeling van het wetsvoorstel herziening kinderbeschermingsmaatregelen in februari 2011 hierover uitgesproken. Tijdens de behandeling van het voorstel
in de Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel op initiatief van Kamerleden een aantal wijzigingen ondergaan. Het woord ‘ernstig’ in de grond van ondertoezichtstelling (ots) is gehandhaafd. Dit maakt zichtbaar dat een kinderbeschermingsmaatregel,
die ingrijpt in de rechten en plichten van de ouders, pas bij ernstige bedreigingen aan de orde kan zijn. Er is een nieuwe kinderbeschermingsmaatregel toegevoegd aan het wetsvoorstel: de maatregel van opgroei ondersteuning. Deze maatregel
houdt in dat in het belang van het kind en als de situatie dat toelaat soms met een lichtere maatregel kan worden volstaan. Ten slotte is toegevoegd dat bij de uitvoering van de ondertoezichtstelling eerst de ouders en/of anderen uit de
sociale omgeving zelf in de gelegenheid worden gesteld een plan van aanpak op te stellen. De inwerkingtreding van dit wetsvoorstel is afhankelijk van goedkeuring door de Eerste Kamer en publicatie in het Staatsblad. De geplande
inwerkingtreding van deze wet is 2013. Meer informatie in kamerstuk 32015.

Ondertoezichtstelling

De kinderrechter kan op verzoek het ouderlijk gezag op specifieke punten overdragen aan het Bureau Jeugdzorg als een kind uit huis is geplaatst. Denk hierbij onder andere aan aanmelding bij een onderwijsinstelling. Bovendien zal de
kinderrechter in de ots-beschikking de concrete bedreigingen in de ontwikkeling van het kind opnemen.

Maatregel beëindiging ouderlijk gezag

In plaats van de huidige 2 gezagsontnemende komt er 1 maatregel om het ouderlijk gezag te beëindigen. Voor deze nieuwe maatregel is instemming van de ouders niet vereist. Een ots zal vaak aan een gezagsbeëindiging voorafgaan.
Maar als het bij het begin van het kinderbeschermingstraject vaststaat dat de ouders hun verantwoordelijkheid niet binnen een aanvaardbare termijn zullen kunnen waarmaken, kan direct de gezagsbeëindigende maatregel worden
genomen. Bijvoorbeeld wanneer de ouders al jarenlang verslaafd zijn aan harddrugs en er weinig of geen aanwijzingen voor verbetering zijn.

Rechtspositie pleegouders

Na een jaar is voor uitplaatsing van een kind in het kader van een ots uit een pleeggezin toestemming van de kinderechter nodig; toestemming wordt afgewezen als kinderechter dit in het belang van het kind noodzakelijk oordeelt. Als
het bureau jeugdzorg de voogdij heeft dan hebben pleegouders een blokkaderecht. Ook zijn in het wetsvoorstel nieuwe regels opgenomen over de verantwoording over de uitoefening van de voogdij aan de raad voor de kinderbescherming.
Voortaan moet het Bureau Jeugdzorg ook over de uitoefening van de voogdij aan de Raad voor de Kinderbescherming verantwoording afleggen.

Gegevensuitwisseling instellingen jeugdzorg

Er komt een informatieplicht voor professionals om relevante informatie die zowel het kind als de ouder(s) of voogd kan betreffen, op verzoek van bureau jeugdzorg te verstrekken. Deze professionals hebben ook het recht deze
informatie uit eigen beweging aan het bureau jeugdzorg te verstrekken. In beide gevallen geldt dat de toestemming van de ouders van wie het kind onder toezicht is gesteld niet vereist is.

Hoe lang duurt een ondertoezichtstelling?

Een ondertoezichtstelling (ots) wordt voor maximaal 12 maanden opgelegd, maar de periode kan als het nodig is, verlengd worden. Ook is het mogelijk om een ots eerder te beëindigen.

Ondertoezichtstelling verlengen

De kinderrechter verlengt de ots als hij vindt dat de problemen nog niet zijn opgelost. Bij een eventuele verlenging moet de rechter kinderen van 12 jaar of ouder de gelegenheid geven hun mening te geven. De kinderrechter
kan de ots alleen verlengen als daarom gevraagd is door:

Ondertoezichtstelling beëindigen

De ots eindigt wanneer:

Duur voorlopige ondertoezichtstelling

Voorlopige ots mag niet langer dan 3 maanden duren. In die tijd onderzoekt de Raad de gezinssituatie en schrijft de Raad een rapport. Aan het einde van de voorlopige ots moet de kinderrechter beslissen of hij het kind voor
langere tijd onder toezicht zal stellen. Tegen de beslissing tot een voorlopige ots is geen hoger beroep mogelijk. De gezagsbeperkende gevolgen van een voorlopige ots zijn dezelfde als van een gewone ots.

Wat is de functie van een gezinsvoogd bij ondertoezichtstelling?

De gezinsvoogd ziet erop toe dat de opvoedingsproblemen die de ontwikkeling van uw kind bedreigen, worden opgelost. De gezinsvoogd begeleidt en ondersteunt u en uw kind. Ook brengt hij de hulpverlening aan uw gezin op gang.
De gezinsvoogd kan ook helpen met praktische zaken, zoals het zoeken van een andere school.

Verantwoordelijkheid gezinsvoogd

Het Bureau Jeugdzorg wijst een gezinsvoogd aan die erop moet letten hoe het met uw kind gaat. Ook moet hij u en uw kind helpen de situatie te verbeteren. Vanaf het moment dat de kinderrechter uw kind onder toezicht heeft gesteld,
bent u samen met de gezinsvoogd verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van uw kind.

Aanwijzing gezinsvoogd

De gezinsvoogd mag zich gevraagd en ongevraagd met de verzorging en opvoeding van uw kind bemoeien. Als u of uw kind niet meewerkt, kan de gezinsvoogd een brief geven waarin hij duidelijk schrijft wat u en uw kind moeten doen. Zo’n
brief heet een aanwijzing. Dat is een officiële beslissing die u en uw kind moeten opvolgen.

Bezwaar tegen aanwijzing

U of uw kind van 12 jaar of ouder kan tegen de aanwijzing bezwaar maken bij het Bureau Jeugdzorg van uw gezinsvoogd. Als u het niet eens bent met de uiteindelijke beslissing van het Bureau Jeugdzorg, kunt u de rechter vragen om de
aanwijzing ongedaan te maken.

Naamswijziging

Veel voornamen hebben een speciale betekenis. En de achternaam maakt duidelijk bij welke familie iemand hoort. Daarom mag u uw naam niet zomaar wijzigen. Dat is vastgesteld in de wet.
Wanneer u toch uw voornaam wilt veranderen moet u een verzoek indienen bij de rechtbank. Het ministerie van Veiligheid en Justitie beslist over wijzigingen van een achternaam.

Wanneer kan ik mijn voornaam wijzigen?

Een voornaamswijziging is alleen mogelijk als u daar een belangrijke reden voor heeft. Bijvoorbeeld wanneer u slechte herinneringen aan die naam heeft. Het kan gaan om een nieuwe voornaam,
maar ook om het toevoegen of schrappen van een of meerdere voornamen.

Redenen voornaamswijziging

U kunt uw voornaam bijvoorbeeld laten wijzigen in de volgende situaties:

Een verzoek om een voornaamswijziging moet u indienen bij de rechtbank. De rechter beslist of er voldoende reden is om uw voornaam te veranderen.

Hoe kan ik mijn voornaam wijzigen?

Als u uw voornaam wilt laten wijzigen, dan moet u een verzoekschrift tot voornaamswijziging indienen bij de rechtbank. Voor deze procedure bent u verplicht een advocaat in te schakelen. Bij minderjarigen
moet de wettelijke vertegenwoordiger het verzoek indienen. Dit is een van de ouders of de voogd.

Kosten voornaamswijziging

Voor het indienen van een verzoek voor het wijzigen van uw voornaam betaalt u kosten voor een advocaat. Ook moet u griffierecht betalen, een bijdrage in de kosten voor de rechtspraak. Als u de kosten voor uw
advocaat niet helemaal kunt betalen, kunt u in een aantal gevallen in aanmerking komen voor door de overheid gesubsidieerde rechtsbijstand.

Toewijzing verzoek voornaam wijzigen

Als de rechter met uw verzoek instemt, geeft de rechtbank dit door aan de burgerlijke stand. Uw geboorteakte wordt aangepast en uw nieuwe voornaam wordt in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens
(GBA) doorgevoerd. De wijziging van uw voornaam wordt automatisch doorgegeven aan bepaalde overheidsinstanties die zijn aangesloten op de GBA. Aan andere instanties moet u zelf doorgeven dat uw voornaam is gewijzigd.
Bij uw gemeente kunt u navragen welke instanties de wijziging automatisch ontvangen. Verder moet u zelf actie ondernemen om bijvoorbeeld uw paspoort, rijbewijs en schooldiploma’s te laten vervangen.

Afwijzing verzoek voornaam wijzigen

Wijst de rechter uw verzoek af, dan kunt u in hoger beroep gaan bij het gerechtshof. Dit moet u binnen 3 maanden doen. Het gerechtshof bekijkt uw verzoek opnieuw en neemt daarna een beslissing. Bent u het ook niet
eens met de beslissing van het gerechtshof, dan kunt u beroep in cassatie instellen bij de Hoge Raad. Dit moet binnen 3 maanden gebeuren. De Hoge Raad bekijkt uw zaak niet meer inhoudelijk, maar gaat alleen na of
de rechtsregels juist zijn toegepast. Zowel bij het gerechtshof als bij de Hoge Raad heeft u een advocaat nodig.

Wanneer kan ik mijn achternaam wijzigen?

Voor het wijzigen van uw achternaam moet u aan bepaalde voorwaarden voldoen. Er is onderscheid tussen naamswijziging voor minderjarigen, naamswijziging voor meerderjarigen en naamswijziging vanwege psychische en/of
lichamelijke gezondheid. Om een verzoek tot naamswijziging te doen, moet u in het bezit zijn van de Nederlandse nationaliteit.

Wijziging achternaam minderjarigen

U kunt de achternaam van minderjarigen laten wijzigen:

Wijziging achternaam meerderjarigen

Er kunnen verschillende redenen zijn waarom u uw achternaam wilt veranderen. In onderstaande gevallen kunt u een verzoek indienen. U wilt:

Wijziging achternaam in verband met psychische of lichamelijke klachten

Valt uw verzoek niet onder de hierboven genoemde gevallen of kunt u niet aan alle voorwaarden voldoen, dan wordt uw verzoek in principe afgewezen. Misschien heeft u ernstige psychische en/of lichamelijke klachten door uw
huidige achternaam of van het feit dat u niet de gewenste achternaam heeft. In dit geval kunt u een verzoek tot naamswijziging in verband met psychische hinder indienen. Aan deze procedure zijn bepaalde voorwaarden en eisen verbonden.

Gevolgen naamswijziging voor minderjarige kinderen

Wanneer u meerderjarig bent, naamswijziging aanvraagt en gezag over minderjarige kinderen met uw huidige achternaam heeft, dan wijzigt de achternaam van uw kinderen mee. Heeft u geen gezag over uw minderjarige kinderen, dan wordt
de achternaam van uw kinderen niet gewijzigd.

Hoe dien ik een verzoek in om mijn achternaam of die van mijn kinderen te wijzigen?

Als u uw achternaam of die van uw kind(eren) wilt veranderen, dan kunt u een verzoek indienen met het aanvraagformulier naamswijziging. Dit formulier moet u ingevuld en met de benodigde bijlagen sturen naar het ministerie van Veiligheid en
Justitie, Dienst Justis, Team Koninklijke Besluiten. Voor het indienen van het verzoek heeft u geen advocaat nodig.

Naamswijziging meerdere kinderen tegelijk

Vraagt u naamswijziging aan voor meerdere kinderen tegelijk, dan heeft u maar 1 aanvraagformulier nodig. Hierop kunt u van maximaal 4 kinderen de gegevens invullen.

Bijlagen verzoek naamswijziging

Bij uw verzoek moet u een afschrift van de geboorteakte meesturen van de persoon voor wie u naamswijziging aanvraagt. Dit afschrift kunt u aanvragen bij de gemeente waar de geboorte is geregistreerd. Verder moet u kopien meesturen van
relevante stukken. Bijvoorbeeld een beschikking over het gezag of een afschrift van de huwelijksakte. Welke kopien u moet meesturen, verschilt per situatie.

Woonachtig in het buitenland

Wanneer u als Nederlander in het buitenland woont, kunt u in Nederland een verzoek indienen om uw achternaam te veranderen. Het duurt dan wel langer dan gemiddeld voordat uw verzoek is afgehandeld.

Leerplicht

Alle kinderen in Nederland moeten worden voorbereid op de maatschappij en de arbeidsmarkt. Hiervoor heeft de rijksoverheid de leerplicht en kwalificatieplicht ingesteld. Door deze plichten moeten kinderen
van 5 tot 18 jaar naar school totdat ze een startkwalificatie (havo-, vwo- of mbo-diploma niveau 2 of hoger) hebben gehaald. Daarna zijn zij verplicht om te werken, leren of beide te combineren. Dit is
vastgelegd in de werkleerplicht. Verder is er een scholingsplicht voor alleenstaande ouders met een bijstandsuitkering.

Wat is de leerplicht?

De leerplicht houdt in dat kinderen verplicht naar school moeten. Vanaf het moment dat uw kind 5 jaar is tot het einde van het schooljaar waarin uw kind 16 jaar wordt, is het op grond van de Leerplichtwet
verplicht naar school te gaan (leerplichtig). Als ouder moet u uw kind inschrijven op een school en ervoor zorgen dat uw kind naar school gaat. De leerplicht geldt voor iedereen die in Nederland woont. Ook kinderen
met een niet-Nederlandse nationaliteit, asielzoekers in de leerplichtige leeftijd en kinderen die illegaal in Nederland verblijven zijn leerplichtig en moeten dus verplicht naar school.

Leerplicht begint bij 5 jaar

Uw kind is leerplichtig als het 5 jaar is. Uw kind moet naar school vanaf de eerste dag van de maand nadat uw kind 5 jaar is geworden. Als uw kind bijvoorbeeld in oktober 5 jaar wordt, moet het op 1 november van dat
jaar naar school.

Leerlingen van 4 jaar niet leerplichtig

De meeste kinderen gaan al naar school als ze 4 jaar zijn. Leerlingen van 4 jaar vallen niet onder de leerplicht, ook niet wanneer ze zijn ingeschreven op een basisschool. U bent niet strafbaar als u uw 4-jarige kind
thuis houdt. De leerplichtambtenaar kan hier niet tegen optreden. Het is wel verstandig contact op te nemen met de school als u uw kind een dag thuis wilt houden.

Volledige leerplicht

De volledige leerplicht duurt tot en met het schooljaar waarin uw kind 16 jaar wordt. Als uw kind bijvoorbeeld in februari 16 jaar wordt, dan moet uw kind het schooljaar afmaken. Een schooljaar loopt van 1 augustus tot
en met 31 juli. Als uw kind tenminste 12 volledige schooljaren naar school is geweest, is de termijn van volledige leerplicht afgelopen. Een groep overslaan telt ook mee als volledig schooljaar.

Vrijstelling van schoolbezoek of inschrijving

In sommige gevallen kan uw kind een (tijdelijke) vrijstelling van schoolbezoek krijgen of van inschrijving bij een school. De wet kent hiervoor een paar mogelijkheden. In de meeste gevallen beoordeelt de schooldirecteur
of er sprake is van een gegronde reden voor verzuim. De schooldirecteur kent de leerling en is op de hoogte van eventuele bijzonderheden. Uitgebreide informatie over vrijstellingen vindt u via Vrijstelling van schoolbezoek.

Spijbelen en verzuim van school

Als uw kind spijbelt of wegblijft van school zonder goede reden, overtreedt het de Leerplichtwet. Dit geldt voor zowel het primair onderwijs (po) als het voortgezet onderwijs (vo). Spijbelen of verzuim wordt gemeld via het verzuimloket.

Kwalificatieplicht voor jongeren zonder startkwalificatie

Sinds 1 augustus 2007 geldt de kwalificatieplicht. De plicht houdt in dat jongeren zonder startkwalificatie tot hun achttiende verjaardag onderwijs moeten volgen. Een startkwalificatie is een diploma op havo-, vwo- of mbo-2
niveau. Tijdens de kwalificatieplicht gaat uw kind elke dag naar school of kiest hij voor de combinatie van leren en werken.

Wie houdt toezicht op de leerplicht?

De leerplichtambtenaar in uw woongemeente houdt toezicht op de naleving van de Leerplichtwet. Elke gemeente moet tenminste 1 leerplichtambtenaar in dienst hebben. U kunt zelf contact opnemen met de leerplichtambtenaar in uw gemeente.
Scholen zijn verder verplicht ongeoorloofd verzuim te melden bij het verzuimloket van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO).

Taak leerplichtambtenaar

De leerplichtambtenaar controleert of de leerplicht wordt nageleefd. Hij kan geen boete of andere sanctie opleggen. Hij geeft voorlichting aan jongeren over waarom het belangrijk is om naar school te gaan en de gevolgen van overtreding van de
Leerplichtwet. Ook zoekt de leerplichtambtenaar samen met de school en ouders naar een oplossing bij problemen met schoolbezoek. Bij ongegrond verzuim zijn ouders en leerlingen vanaf 12 jaar aansprakelijk. De leerplichtambtenaar kan een signaal
afgeven aan de Sociale VerzekeringsBank (SVB). Dit doet de leerplichtambtenaar als hij de overtuiging heeft dat zijn pogingen om de leerling weer naar school te krijgen, geen effect hebben. De SVB kan dan de kinderbijslag stoppen. Deze maatregel
kan alleen worden toegepast op leerlingen van 16 en 17 jaar.

Overtreding Leerplichtwet

Als de Leerplichtwet wordt overtreden, maakt de leerplichtambtenaar een proces-verbaal op. Vervolgens bepaalt de Officier van Justitie of er wordt overgegaan tot strafvervolging. Als er wordt overgegaan tot strafvervolging stelt de kantonrechter
vast of de ouders (en eventueel het kind) schuldig zijn aan overtreding. De rechter bepaalt de strafmaat. Dit is maximaal 1 maand hechtenis en een geldboete van maximaal 3.700.

Schoolverzuim en spijbelen melden

De schoolleiding is verplicht om ongeoorloofd verzuim uiterlijk na 3 achtereenvolgende schooldagen te melden bij het verzuimloket van de DUO. Dit geldt ook als uw kind tijdens een periode van 4 opeenvolgende lesweken meer dan 1/8 deel van de
onderwijstijd verzuimt. Alle scholen in het voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en volwasseneneducatie maken gebruik van het digitale verzuimloket van DUO voor het melden van ongeoorloofd verzuim.

Contact tussen ouders en leerplichtambtenaar

Wilt u vrijstelling van de leerplicht aanvragen, neem dan contact op met de leerplichtambtenaar. Dit kan ook als u het niet eens bent met zijn beslissing. Het contact verloopt meestal via de afdeling leerplicht van uw gemeente. U kunt bellen,
schrijven of een e-mail sturen.

Wanneer hoeft mijn kind niet naar school?

Als uw kind vrijstelling van de leerplicht heeft, hoeft het niet naar de basisschool of naar het voortgezet onderwijs (vo). Er zijn 3 soorten vrijstelling mogelijk, namelijk vrijstelling voor leerlingen van 5 jaar, vrijstelling tot inschrijving
en vrijstelling van schoolbezoek. Ook ziekte, religieuze feestdagen en gewichtige omstandigheden kunnen geldige redenen zijn voor verzuim.

Vrijstelling kinderen van 5 jaar

Uw kind is leerplichtig vanaf 5 jaar. Vanaf dat moment moet uw kind de basisschool dagelijks bezoeken. Maar is uw kind nog geen 6 jaar, dan mag u uw kind 5 uur per week thuishouden. U heeft hiervoor geen toestemming nodig, maar u moet het
thuishouden wel melden bij de schooldirecteur of het bevoegd gezag van de school. U kunt de vrijstelling eventueel uitbreiden met 5 extra uren. Voor deze uitbreiding tot maximaal 10 uur heeft u speciale toestemming van de schooldirecteur nodig.
Deze mogelijkheid tot vrijstelling is uitsluitend bedoeld om overbelasting van uw kind te voorkomen.

Vrijstelling inschrijving

Als uw kind leerplichtig wordt, moet uw kind ingeschreven staan op een school. In een aantal gevallen kunt u vrijstelling van deze inschrijving aanvragen:

De vrijstelling geldt steeds voor 1 schooljaar.

Vrijstelling schoolbezoek

Bij ziekte, religieuze feestdagen en gewichtige omstandigheden kunt u van de schoolleiding toestemming krijgen om uw kind niet naar school te laten gaan. Ook als u geen mogelijkheid heeft om tijdens schoolvakanties op vakantie te gaan, kunt u bij
de schoolleiding toestemming vragen voor vrijstelling. Voor vakanties krijgt uw kind maximaal 10 dagen per jaar extra vrij. Deze dagen mogen niet in de eerste 2 weken na de zomervakantie vallen.

Verzuim door ziekte

Wanneer uw kind ziek is, is het verstandig uw kind meteen dezelfde dag ziek te melden op school. De school moet weten dat uw kind niet aanwezig is. Als het lastig is direct te bellen, moet u uw kind in ieder geval binnen 2 dagen ziekmelden. De
meeste scholen hebben aanvullende regels voor ziekmeldingen. Deze vindt u in de schoolgids.

Verzuim door religieuze feestdagen

Uw kind kan ook vrijstelling krijgen wanneer het vanwege uw geloofsovertuiging of levensovertuiging niet op school kan zijn, bijvoorbeeld op een religieuze feestdag. U moet dit uiterlijk 2 dagen voor de afwezigheid bij de schooldirecteur melden.

Verzuim door gewichtige omstandigheden

Uw kind kan een vrijstelling krijgen voor gewichtige omstandigheden, zoals een huwelijk of een begrafenis van bloedverwanten of aanverwanten of een verhuizing van het gezin. De schooldirecteur moet toestemming geven voor het verzuim. De
leerplichtambtenaar kan u vertellen wat gewichtige omstandigheden zijn en hoeveel vrij uw kind hiervoor kan krijgen.

Verplichtingen leerlingen bij 12 jaar en ouder

Leerlingen van 12 jaar en ouder hebben een aantal bijzondere verplichtingen op grond van de Leerplichtwet:

Mag ik mijn kind buiten de schoolvakanties mee op vakantie nemen?

U mag uw kind niet mee op vakantie nemen buiten de schoolvakanties. Doet u dit wel, dan is dit in strijd met de Leerplichtwet. De wet biedt echter de mogelijkheid een verzoek in te dienen voor vrijstelling of verlof om buiten de schoolvakantie op
vakantie te gaan. Dat kan alleen als u door uw beroep of dat van uw partner niet weg kunt in de schoolvakanties. Een verzoek tot vrijstelling heet officieel beroep op vrijstelling’.

Voorwaarden verlof voor vakantie buiten schoolvakantie

Wilt u een verzoek tot verlof buiten de schoolvakanties doen, dan moet dit ten minste aan de volgende voorwaarden voldoen:

Aanvragen verlof voor vakantie buiten schoolvakantie

Dien de verlofaanvraag zo vroeg mogelijk in bij de directeur van de school, bij voorkeur minimaal 8 weken van te voren. Elke aanvraag voor vakantie buiten de schoolvakanties wordt individueel beoordeeld. De directeur kan u vragen een werkgeversverklaring
of een eigen verklaring zelfstandige te laten zien. Soms vraagt de directeur de leerplichtambtenaar om advies.

Duur en frequentie vakantie buiten schoolvakantie

U kunt uw kind maximaal 1 keer per jaar buiten de schoolvakanties meenemen op vakantie. U moet dan wel voldoen aan alle voorwaarden voor vrijstelling en toestemming hebben van de directeur van de school. De vakantie mag niet langer dan 10 schooldagen duren.

Verlofaanvraag van meer dan 10 schooldagen

Verlof buiten de schoolvakanties mag nooit langer dan 10 schooldagen duren. Dient u toch een verlofaanvraag in voor meer dan 10 dagen, dan stuurt de directeur van de school de aanvraag door naar de leerplichtambtenaar. De ambtenaar laat over het algemeen
het advies van de schoolleiding meewegen in het besluit. Meestal is ook een verklaring van een arts of sociale instantie noodzakelijk, waaruit blijkt dat verlof nodig is. Een verlofaanvraag voor meer dan 10 dagen kan wel als het om gewichtige
omstandigheden gaat. Gewichtige omstandigheden zijn bijvoorbeeld een huwelijk of begrafenis van bloedverwanten of aanverwanten of een verhuizing van het gezin.

Bezwaar maken tegen beslissing vakantie leerling

Bent u het niet eens met een beslissing over de vrijstelling, dan kunt u schriftelijk bezwaar maken bij degene die de beslissing heeft genomen.

Wat is de kwalificatieplicht?

De kwalificatieplicht houdt in dat leerlingen onder de 18 jaar die geen diploma havo, vwo of mbo (niveau 2 of hoger) hebben deze zogenoemde startkwalificatie alsnog moeten halen. De kwalificatieplicht komt na de volledige leerplicht, die loopt tot en met het
schooljaar waarin een leerling 16 jaar wordt. Met de kwalificatieplicht wordt de leerplicht verlengd tot de dag dat de jongere een startkwalificatie heeft gehaald of tot de dag dat de jongere 18 jaar wordt. De kwalificatieplicht is een van de maatregelen om
schooluitval van jongeren tegen te gaan en de kansen van startende jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten. De kwalificatieplicht is geregeld in de Leerplichtwet.

Invulling kwalificatieplicht

Leerlingen met een kwalificatieplicht zijn verplicht een volledig onderwijsprogramma te volgen. Dit betekent niet dat ze per se 5 dagen per week naar school moeten. Het is ook mogelijk met een combinatie van leren en werken aan de kwalificatieplicht te voldoen.
Opleidingen die jongeren kunnen volgen zijn:

Jongeren mogen niet volledig werken zolang ze kwalificatie plichtig zijn. Ook niet als ze bijvoorbeeld tussen 2 opleidingen in zitten.

Vrijstelling kwalificatieplicht

De kwalificatieplicht geldt niet als:

Extra vakantie, ontheffingen en problemen

Met verzoeken voor extra vakantie, ontheffing van de leerplicht of ontheffing van de kwalificatieplicht of met problemen kan (een ouder van) de leerling contact opnemen met de leerplichtambtenaar. Over extra verlof neemt de leerplichtambtenaar pas
een besluit als hij de directeur van de school heeft gehoord. Voor een extra vakantie van 10 dagen of korter, moet de directeur van de school toestemming geven. Als leerlingen met (leer)problemen niet meer naar school willen, zoekt de
leerplichtambtenaar in overleg met (de ouders van) de leerling en de school naar een oplossing.

Spijbelen is strafbaar

De leerplichtambtenaar controleert of de kwalificatieplicht wordt nageleefd. Als een leerling regelmatig spijbelt, meldt de school dit via het verzuimloket van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) aan de leerplichtambtenaar. De Leerplichtwet regelt dat
ieder kind tot zijn achttiende verjaardag naar school of naar de opleidingsplaats gaat en op een school staat ingeschreven. Ouders, verzorgers en jongeren moeten ervoor zorgen dat dit ook daadwerkelijk gebeurt. Is dit niet het geval dan riskeren ouders
en jongeren een boete. Jongeren kunnen ook een leerstraf of een taakstraf krijgen. Gaat de leerling zonder toestemming extra op vakantie onder schooltijd, dan is de kans op een proces-verbaal extra groot. Ook kan de leerplichtambtenaar een signaal
afgeven aan de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Dit doet de leerplichtambtenaar als hij de overtuiging heeft dat zijn pogingen om de leerling weer naar school te krijgen, geen effect meer hebben. De SVB kan dan de kinderbijslag stoppen. Deze maatregel
kan alleen worden toegepast op leerlingen van 16 en 17 jaar.

Melden voortijdig schoolverlaten

Als een leerling de school verlaat zonder startkwalificatie, meldt de school dat bij een Regionaal Meld- en Cordinatiepunt (RMC). De melding wordt gedaan bij leerlingen tot 23 jaar die zonder startkwalificatie het onderwijs verlaten. De melding wordt
ook gedaan bij leerlingen tot 23 jaar die langer dan 1 maand zonder reden van school wegblijven. De meldplicht is ingesteld omdat jongeren zonder startkwalificatie bijna geen kans hebben op geschoold werk. Gemeenten en regios werken nauw samen met
RMC’s om te voorkomen dat jongeren definitief afhaken. RMCs helpen jongeren alsnog een startkwalificatie te halen.

Wie houdt toezicht op de kwalificatieplicht?

Scholen, ouders, leerlingen, werkgevers, de gemeente en de Rijksoverheid zorgen samen voor de naleving van de kwalificatieplicht.

Rol van scholen en onderwijsinstellingen bij kwalificatieplicht

Scholen en onderwijsinstellingen in het voortgezet onderwijs (vo) en het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie (bve) onderhouden contact met leerlingen, ouders en de leerplichtambtenaar. Als een leerling zonder geldige reden lessen mist, kan de
school de leerling en de ouders hierop aanspreken. De school meldt ongeoorloofd verzuim via het verzuimloket van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) (voorheen IB-Groep) aan de leerplichtambtenaar als de leerling:

Naast het doorgeven van verzuim melden scholen ook aan het verzuimloket welke leerlingen zich inschrijven en uitschrijven.

Rol ouders bij kwalificatieplicht

U bent er als ouder verantwoordelijk voor dat uw kind naar school gaat. Als uw kind niet naar school gaat, moet u dit melden aan de school. U moet dan ook de reden van het verzuim opgeven.

Rol leerlingen bij kwalificatieplicht

Vanaf 12 jaar zijn leerlingen zelf verantwoordelijk voor het naar school gaan. Bij spijbelen spreekt de school de leerling hierop aan. De leerplichtambtenaar kan de leerling een straf opleggen.

Rol werkgever bij kwalificatieplicht

Als een leerling werken en leren combineert, kan hij met de werkgever afspraken maken over scholing. Zo kunnen ze bijvoorbeeld afspraken maken over de betaling van het cursusgeld of het (gedeeltelijk) volgen van de opleiding onder werktijd.

Taak van de gemeente bij kwalificatieplicht

De leerplichtambtenaar van de gemeente wordt via het verzuimloket ingelicht over het spijbelgedrag en de inschrijving en uitschrijving van leerlingen. Bij ongeoorloofd spijbelen kan de leerplichtambtenaar de leerling een straf opleggen of de
kinderbijslag laten intrekken. De gemeente kan een proces-verbaal opmaken tegen de schooldirecteur als een school zich niet aan de Leerplichtwet houdt en de schooldirecteur het verzuim niet (voldoende) rapporteert aan het verzuimloket en de
leerplichtambtenaar.

Welke maatregelen zijn er tegen spijbelen in het onderwijs?

Er zijn verschillende maatregelen tegen spijbelen in het primair onderwijs (po) en voortgezet onderwijs (vo). Als ouder kunt u maatregelen treffen om te voorkomen dat uw kind spijbelt. Maar ook de school kan veel doen om spijbelen tegen te gaan.

Maatregelen van ouders tegen spijbelen

Er zijn verschillende maatregelen die u als ouder kunt nemen om spijbelen tegen te gaan. Dit zijn onder andere:

Maatregelen van de school tegen spijbelen

De school kan ook maatregelen nemen om spijbelen tegen te gaan. Bijvoorbeeld:

Melden van verzuim en spijbelen

Om spijbelen tegen te gaan is het belangrijk dat u het de school altijd laten weten wanneer uw kind niet naar school gaat. De schoolleiding maakt een melding bij het verzuimloket van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) (voorheen IB-Groep) zodra uw kind
zonder geldige reden:

Het verzuimloket meldt de afwezigheid van uw kind vervolgens bij de leerplichtambtenaar van uw woongemeente. Deze onderzoekt de zaak. En zoekt samen met u en de school naar een oplossing. Als het nodig is, maakt de leerplichtambtenaar proces verbaal op.
Het kan zijn dat leerlingen vanaf 12 jaar dan voor de kantonrechter moeten verschijnen. Ook kan de leerplichtambtenaar een signaal afgeven aan de Sociale VerzekeringsBank. Dit doet de leerplichtambtenaar als hij de overtuiging heeft dat zijn pogingen
om de leerling weer naar school te krijgen, geen effect meer hebben. De SVB kan dan de kinderbijslag stoppen. Deze maatregel kan alleen worden toegepast op leerlingen van 16 en 17 jaar.

Hoe dien ik een klacht in over een basisschool of een school voor voortgezet onderwijs?

U kunt uw klacht over een basisschool of een school voor voortgezet onderwijs (vo) het beste indienen bij de leraar van uw kind of bij de directeur van de school. Als dit geen oplossing biedt, kunt u met het schoolbestuur praten of contact opnemen met de
klachtencommissie van de school.

Klacht via klachtencommissie school

De klachtencommissie op school is bedoeld voor klachten van ouders, leerlingen en personeelsleden. Deze commissie bestaat uit minimaal 3 leden, onder wie een voorzitter die geen deel uitmaakt van het schoolbestuur of van het team van de school. De
commissie moet uw klacht altijd vertrouwelijk behandelen en moet binnen 4 weken reageren. Als de commissie het na onderzoek eens is met uw klacht, volgt rapportage en advies naar het schoolbestuur. Het schoolbestuur kan dan op basis van het advies
maatregelen nemen. Het advies van de klachtencommissie is niet bindend.

Rechtstreeks klachtencommissie benaderen

U heeft het recht om de klachtencommissie rechtstreeks te benaderen, dus zonder tussenkomst van de schoolleiding of het schoolbestuur. Het is wel aan te raden de school te informeren, zodat de school beter in staat is om uw klacht op te lossen.
U kunt een kopie van uw klacht of bezwaar naar de Inspectie van het Onderwijs sturen. De Inspectie kan uw informatie gebruiken bij een onderzoek naar de school.

Klacht via regionale of landelijke klachtencommissie

Het kan zijn dat de school geen eigen commissie heeft, maar is aangesloten bij een regionale of landelijke klachtencommissie. Dan kunt u daar terecht met uw klacht.

Klacht via vertrouwensinspecteur Inspectie van het Onderwijs

Bij klachten over seksueel misbruik, seksuele intimidatie, discriminatie, radicalisering, ernstig fysiek geweld of geestelijk geweld (pesten) kunt u contact opnemen met een vertrouwensinspecteur van de Inspectie van het Onderwijs. De vertrouwensinspecteur
adviseert en ondersteunt u bij deze klachten. Leerlingen, docenten, ouders en andere betrokkenen kunnen allen een beroep doen op de vertrouwensinspecteur. Bij een vermoeden van seksueel misbruik is een school wettelijk verplicht contact op te nemen met
de vertrouwensinspecteur. In artikel 6 van de WOT leest u meer over de rol van de vertrouwensinspecteur.

Estate planning

1. Algemeen

Estate planning is een deftig woord voor successierechtplanning. Het bestaat uit een combinatie van juridische en fiscale technieken om het vermogen van de ene generatie
naar de andere generatie, veelal ouders naar (klein)kinderen over te hevelen. Doelstelling daarbij is in beginsel het verlagen van het (toekomstig) successierecht, maar wel binnen bepaalde
vooraf gedefinieerde kaders, zoals de verzorging van de langstlevende echtgenoot, het overdragen van de onderneming naar de beoogde bedrijfsopvolger of het ten goede laten komen van het vermogen
aan een algemeen nuttig doel.

Estate planning is in hoofdlijnen onder te verdelen in twee trajecten:

• een traject tijdens leven;
• een overgang van vermogen via een testament.

Beide trajecten kennen hun eigen merites en fiscale en juridische mogelijkheden. Teneinde een goed sluitende estate planning te maken, zullen beide trajecten naadloos op
elkaar moeten aansluiten. Tijdens leven kan daarbij bijv. in samenspraak met de schenker een bepaalde planning worden uitgevoerd, terwijl het testament veeleer als vangnet
functioneert. Dat wil zeggen voor het geval de overheveling tijdens het leven (nog) niet volledig is uitgevoerd, kan door het juiste testament de beoogde planning alsnog worden
voltooid. Daarnaast vervult het testament natuurlijk nog een zelfstandige rol. Immers, niemand zal zich tijdens zijn leven van zijn gehele vermogen willen ontdoen. Al is het
alleen maar om niet de kans te lopen dat hij met lege handen komt te staan. Volgens het spreekwoord dient men zich namelijk niet geheel uit te kleden voordat men naar bed gaat.

Een goed testament in combinatie met een bepaalde vermogensoverheveling tijdens het leven kan onder omstandigheden in een aanzienlijke besparing aan belasting
(successierecht) resulteren.

2. Wanneer beginnen met estate planning?

Idealiter vangt een estate planning (d.i. een juridisch en fiscaal optimale vermogensoverheveling van de ene generatie naar de opvolgende generatie) zo vanaf de 50ste verjaardag aan.
Aangezien de belastingwet (in het bijzonder de Successiewet 1956) bepaalde beperkingen kent om het vermogen over te hevelen, is een bepaalde periode nodig om het gehele vermogen
over te hevelen. Vanzelfsprekend hangt het af van de omvang van het vermogen, de samenstelling van het vermogen, de familiesituatie (aantal kinderen), de opgebouwde
pensioenrechten enz., enz. In beginsel geldt echter hoe meer tijd er is voor het uitvoeren van de estate planning, hoe meer flexibiliteit er bestaat om van de wettelijke
mogelijkheden gebruik te maken. Door jong te beginnen (vanaf de 50ste verjaardag) is er relatief veel tijd voor een actieve vermogensoverheveling tijdens het leven.

Het credo is dus: begin tijdig met estate planning, maar laat u wel goed adviseren over de fiscale mogelijkheden en valkuilen die u bij het uitvoeren daarvan kunt tegen komen.

2.1 Het principe is eenvoudig

Zoals opgemerkt, bestaat estate planning bestaat in hoofdlijnen uit twee fasen:

• actieve vermogensoverheveling tijdens leven; en
• een testamentaire regeling.

2.2 Tariefconversie: van hoog naar laag

Door een actieve vermogensoverheveling tijdens leven kunt u de successierechtheffing aan de top van uw nalatenschap verwisselen voor een lage heffing van schenkingsrecht
tijdens uw leven. Laat wij eens een eenvoudig voorbeeld geven.

Vereenvoudigd voorbeeld;
Stel, dat uw vermogen 1.500.000,- bedraagt. Dit vermogen kan bestaan uit de eigen woning, een effectenportefeuille, banktegoeden, een vakantiewoning enz. Indien u geen
testament heeft zou in de situatie met een partner en twee kinderen het verschuldigde successierecht voor de kinderen belast zijn naar een toptarief van 23%. Indien door
een estate planning het vermogen kan worden teruggebracht naar 500.000,= daalt het toptarief naar 15%. Toch een besparing voor ieder kind van 8%-punten. Weliswaar is een
vermogensoverheveling tijdens leven in beginsel belastbaar met schenkingsrecht, maar daarvoor gelden bepaalde vrijstellingen en door het vermogen in delen over te dragen naar
de partner en/of kinderen kunt u gebruik maken van het (lagere) tarief aan de voet van de progressieve successierechtschijf.

Zo kunt u jaarlijks een bedrag van afgerond 4.200,= per kind vrij van schenkingsrecht schenken.

Tot en met de eerste schijf van het schenkingsrecht kunt u een bedrag van afgerond 24.000 per kind per jaar schenken, ter zake waarvan het verschuldigde schenkingsrecht ca.
Euro 1.000 per kind bedraagt. Indien dit schenkingsrecht wordt afgezet tegen het aan de top verschuldigde successierecht (maximaal: 27%) kunt u aldus een aanzienlijke besparing
realiseren.

3. Onder welke condities vermogen overhevelen naar uw kinderen?

Wij zullen hierna enige veel voorkomende mogelijkheden behandelen. Vanzelfsprekend zal voor een maatwerkadvies een uitgebreide inventarisatie van uw vermogenspositie moeten
worden gemaakt.

3.1 Schenking in contanten of notarile schuldig erkenning

Uiteraard zult u voor het doen van jaarlijkse schenkingen in beginsel de beschikking dienen te hebben over contanten en deze ook moeten kunnen missen. Kunt u niet over deze
contanten beschikken of deze niet missen, kunt u door middel van een notarile schuldig erkenning deze bedragen aan uw kinderen schuldig erkennen ten titel van schenking.
In dat geval zult u wel jaarlijks een bepaalde rente aan de kinderen dienen te betalen. Uit de jurisprudentie blijkt dat die rente lager mag zijn dan de bancaire rente.

Veiligheidshalve adviseer wij clinten altijd een rente te hanteren van 4% per jaar. Deze rente zal wel metterdaad aan het kind moeten worden betaald. Gebeurt dat niet dan kan de
inspecteur stellen dat u als ouder nog het genot van het schuldig erkende bedrag heeft behouden en dat het vermogen niet daadwerkelijk uit uw vermogen is gegaan.

Voor de ouder(s) is deze rente niet aftrekbaar, voor de kinderen is deze rente niet belast. Uiteraard zijn de kinderen over zijn vorderingen jegens de ouders uit hoofde van de
schuldig erkenning wel het forfaitaire rendement van 1,2% per jaar verschuldigd. De ouders mogen van hun zogenoemde box 3-vermogen de schuldig erkende bedragen in aftrek brengen.
Een en ander loopt dus voor de inkomstenbelasting neutraal en kost geen extra inkomstenbelasting.

3.2 Certificering van vermogen

In geval van certificering wordt de juridische eigendom afgesplitst van de economische eigendom. De juridische eigendom wordt in een stichting/administratiekantoor (STAK)
gebracht, die het vermogen bijv. een kunstcollectie, een effectenportefeuille of aandelen in een familie-BV gaat beheren en de belangrijke beslissing neemt. De gedachte
daarbij is dat de ouder(s) in het bestuur van de stichting zitting nemen en aldus de macht blijven behouden over wat er met het gecertificeerde vermogensobject dient te gebeuren.

De economische eigendom, dus het financile belang, komt echter bij de certificaathouders te liggen. Dat zijn in het begin de ouders, maar die kunnen het belang via het schenken
van de certificaten naar de kinderen over laten gaan. In plaats van bijv. een kostbaar schilderij in eenmaal over te dragen met als nadeel een hoog verschuldigd schenkingsrecht
kunnen de certificaten beetje bij beetje worden overgeheveld naar de kinderen. Op die manier kan gebruik worden gemaakt van de jaarlijks schenkingsvrijstelling.

3.3 Overdracht van de eigen woning

In plaats van een certificering van de eigen woning zou u deze ook rechtstreeks kunnen overdragen aan uw zoon onder het voorbehoud van vruchtgebruik (recht van gebruik en bewoning).
Wij zullen dat toelichten.

Indien u de eigen woning onder voorbehoud van vruchtgebruik overdraagt, zult u voortaan onder box 3 vallen ter zake van deze eigen woning. Uw zoon zal voor zijn blote
eigendomsaandeel eveneens in box 3 vallen. Hierdoor neemt de inkomstenbelastingdruk ietsje toe. Immers, de kinderen zullen over de bloot eigendomswaarde van de woning 1,2%
inkomstenbelasting moeten betalen, terwijl de ouder(s) ook nog eens over de vruchtgebruikswaarde 1,2% inkomstenbelasting dient te betalen. In vergelijking met het eigen
woningforfait is dan een verhoging met ten minste 0,4% punten. Eventueel verschuldigde hypotheekrente ter zake van de eigen woning is niet langer aftrekbaar in box 1.

Door het huis op naam van het kind of de kinderen zetten, is ook nog overdrachtsbelasting verschuldigd. De overdracht van de eigen woning onder voorbehoud van vruchtgebruik of
recht van gebruik en bewoning van de ouders zal echter tot een lagere heffing van overdrachtsbelasting leiden voor de kinderen. Deze overdrachtsbelasting is 6% van de overgedragen
waarde. De waarde van de eigen woning wordt echter verminderd door het voorbehouden vruchtgebruik/recht van gebruik en bewoning. De waardedrukkende factor is afhankelijk van de
leeftijd ten tijde van de overdracht. In beginsel geld hoe jonger de ouder(s), hoe groter de waardedrukkende factor en dus hoe lager de verschuldigde overdrachtsbelasting.

Erfrecht

Bij de wettelijke verdeling van erfrecht krijgt de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner de erfenis. De wettelijke verdeling geldt als er geen testament is gemaakt. Het erfdeel
van de kinderen wordt omgerekend in geld.

Erfdeel kinderen

De kinderen krijgen hun erfdeel niet direct in handen. Ze krijgen een vordering in geld, ter grootte van hun erfdeel, hoofdsom en rente. Dit bedrag is pas opeisbaar als beide ouders zijn overleden.

Verschil oud en nieuw erfrecht

Het huidige erfrecht geldt sinds 1 januari 2003 en zorgt ervoor dat de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner financieel beter verzorgd achterblijft. Daarnaast beperkt het huidige erfrecht
de rechten van kinderen. In het oude erfrecht hadden de kinderen direct na het overlijden recht op hun erfdeel. Als een kind het erfdeel direct opeiste, kon de langstlevende echtgenoot of geregistreerde
partner in de financile problemen komen.

Wilsrecht en vruchtgebruik

Door de wettelijke verdeling komen alle goederen van de nalatenschap bij de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner terecht. Pas als hij of zij overlijdt, erven de kinderen. Soms zijn dit
kinderen uit een eerder huwelijk. Hierdoor kunnen goederen via de stiefouder bij de stieffamilie terechtkomen. Als er sprake is van stieffamilie hebben de kinderen de mogelijkheid hun eigen positie te
versterken. Zij kunnen dan een beroep doen op het wilsrecht en krijgen goederen in eigendom ter waarde van de vordering die zij hebben op de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner. Hoewel
de kinderen nu eigenaar zijn, mag de echtgenoot of geregistreerde partner tijdens zijn of haar leven wel zelf de goederen blijven gebruiken. Dat heet vruchtgebruik.

Erfenis stiefkind

Ook kan in een testament een stiefkind tot erfgenaam benoemd worden en worden betrokken bij de wettelijke verdeling. Het stiefkind krijgt dan dezelfde positie als het eigen kind van de erflater.
Volgens het versterferfrecht erft een stiefkind immers niet van een stiefouder.

Echtgenoot en kinderen onterven

U kunt uw echtgenoot en uw kinderen in een testament onterven. Uw kinderen hebben wel een speciale positie in het erfrecht. Zo hebben zij altijd recht op een bepaald deel van de erfenis van hun ouders.
Het maakt daarvoor niet uit hoe de relatie van de kinderen met de ouders is. Als kinderen akkoord gaan met hun onterving dan krijgen zij niets uit de erfenis.

Legitieme portie

Een ouder kan zijn kind in zijn testament onterven. Toch kan het kind dan een deel van de erfenis van zijn ouder opeisen. Dat deel is de legitieme portie waarop het kind altijd recht heeft. Kinderen
kunnen een beroep doen op hun legitieme portie. De legitieme portie bestaat alleen uit geld. Als de wettelijke verdeling van toepassing is, kan het onterfde kind pas het geld opeisen na het overlijden
van de langstlevende echtgenoot. Dit geldt ook voor een partner met wie iemand samenwoont, maar alleen als er een samenlevingsovereenkomst bij de notaris is afgesloten.

Onterven van de echtgenoot

Uw onterfde echtgenoot of echtgenote heeft geen recht op een legitieme portie. Wel heeft hij of zij andere bepaalde rechten. Als het noodzakelijk is voor zijn of haar verzorging, kan de onterfde de
echtelijke woning en meubels gebruiken gedurende 6 maanden na het overlijden (recht op vruchtgebruik).

Verschil tussen versterferfrecht en testamentair erfrecht

Het erfrecht kent standaardregels over wie de erfgenamen zijn. Dit heet versterferfrecht en geldt als iemand geen testament heeft gemaakt. Als iemand sterft, laat hij bezittingen en misschien ook schulden
na, dit heet de nalatenschap. Degene die sterft, wordt erflater genoemd. Het erfrecht regelt de overgang van het vermogen van de erflater op de erfgenamen. Met een testament is het mogelijk af te wijken
van de regels die standaard gelden. Dit heet testamentair erfrecht. Iedereen van 16 jaar en ouder kan een testament maken.

Versterferfrecht

De volgende regels gelden voor het versterferfrecht:

Huwelijk of geregistreerd partnerschap in erfrecht gelijk

De positie van gehuwden is in het erfrecht gelijk aan de positie van geregistreerde partners. Ook de positie van een kind uit een huwelijk is in het erfrecht gelijk aan de positie van een kind uit een
geregistreerd partnerschap.

Afwikkeling en de verdeling van de erfenis

Bij het afwikkelen en het verdelen van een erfenis kunt u te maken krijgen met een notaris, een executeur of een bewindvoerder. Als er geen erfgenamen (bekend) zijn, kan de overheid de afwikkeling op zich nemen.

Opstellen testament

De notaris stelt een testament op en is bij het afwikkelen van een erfenis een onpartijdig adviseur.

Executeur

Na een overlijden moet er veel worden geregeld. De begrafenis of de crematie, maar ook het betalen van schulden en het verdelen van goederen. U kunt in uw testament ook iemand aanwijzen die de erfenis regelt, een
executeur-testamentair.

Erfenis onder bewind stellen

Als u vindt dat uw erfgenamen (nog) niet verantwoord met de erfenis omgaan, kunt u een deel van de erfenis onder bewind te stellen. Bijvoorbeeld als uw kinderen nog te jong zijn, geestelijke problemen hebben of
verslaafd zijn aan drugs. Dit moet in het testament vastgelegd worden. Dit kan totdat de erfgenaam 25 jaar is geworden. De erfgenaam kan pas beschikken over de bezittingen van de overledene als hij de leeftijd
van 25 jaar heeft bereikt. De bewindvoerder neemt die taak over. In sommige gevallen kan de rechtbank het bewind voortijdig beindigen.

Geen erfgenamen (bekend)

Als na onderzoek is gebleken dat er geen erfgenamen zijn, of als afwikkeling van de nalatenschap niet door potentile erfgenamen of andere particuliere partijen wordt opgepakt, kan de overheid dat doen. Het
Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf (RVOB) wikkelt de onbeheerde nalatenschappen af namens de overheid. Het RVOB zet de erfenis om in geld. Als de erfenis na 20 jaar nog steeds onbeheerd is, vervalt het
geld aan de staat.

Nalatenschap weigeren

Als erfgenaam heeft u de keus de nalatenschap te aanvaarden of te weigeren. Als erfgenaam bent u aansprakelijk voor de schulden van de overledene. Daarom heeft iedere erfgenaam het recht de nalatenschap te
weigeren. Wanneer u eenmaal de nalatenschap heeft geaccepteerd, kunt u deze daarna niet meer weigeren.

Aanvaarden van nalatenschap

Als u een nalatenschap aanvaardt, moet u ook de schulden van de nalatenschap betalen. Zelfs als die schulden bij elkaar meer bedragen dan de bezittingen.

Nalatenschap beneficiair aanvaarden

U kunt een nalatenschap beneficiair aanvaarden. Dit heet ook wel het aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Dat betekent dat u de nalatenschap alleen accepteert voor zover die positief is.
Als er schulden zijn dan bent u als erfgenaam hiervoor niet aansprakelijk. De schulden worden alleen betaald als er in de erfenis baten zijn. Als er niet voldoende bezittingen zijn om de schulden te betalen,
hoeft u het tekort niet zelf bij te betalen. Maar u mag ook niets van de bezittingen hebben tot zeker is dat alle schulden zijn betaald. Een beneficiaire aanvaarding kan een oplossing zijn in een nalatenschap
waarvan de omvang niet duidelijk is. Minderjarigen moeten een nalatenschap altijd beneficiair aanvaarden.

Verklaring afleggen nalatenschap

Voor het beneficiair aanvaarden en verwerpen van de nalatenschap moet u een verklaring afleggen bij de arrondissementsrechtbank in het arrondissement waar de overledene het laatst heeft gewoond. In de praktijk
gebeurt dat meestal door hiervoor een volmacht te ondertekenen bij de notaris.

Echtscheiding

Wat is een echtscheiding en heb ik hiervoor een advocaat nodig?

Bij een echtscheiding beindigen u en uw partner het huwelijk. U en uw partner gaan uit elkaar en verbreken zo alle juridische banden met elkaar. Wanneer u eenmaal gescheiden bent, kunt u opnieuw met iemand trouwen of een geregistreerd partnerschap sluiten.
Voor een echtscheiding moet u naar de rechter en heeft u een advocaat nodig.

1 advocaat voor u en uw partner

Als uw partner en u samen om de scheiding vragen en het eens zijn over de gevolgen van de scheiding, kunt u samen 1 advocaat nemen. Kunt u het niet eens worden over de gevolgen van de scheiding, dan moeten uw partner en u elk een eigen advocaat nemen.

Mediator inschakelen bij problemen echtscheiding

U kunt een mediator inschakelen bij uw echtscheiding als u en uw partner problemen hebben met bijvoorbeeld een omgangsregeling voor uw kinderen of met het verdelen van uw inboedel. Een mediator is een erkend bemiddelaar die u helpt het conflict bij het uit
elkaar gaan op te lossen.

Hoe vraag ik een echtscheiding aan?

U kunt uw echtscheiding aanvragen met een verzoekschrift, dat u via uw advocaat aan de rechtbank stuurt. Hiermee begint u een echtscheidingsprocedure. Naast het verzoek om te scheiden kunt u in het verzoekschrift vragen om een nevenvoorziening. In een
nevenvoorziening beslist de rechter over een verzoek dat samenhangt met uw echtscheiding. U kunt dit ook in een apart verzoekschrift of in een verweerschrift doen.

Nevenvoorziening bij scheiding

De rechter kan een nevenvoorziening treffen voor:

Verzoek echtscheiding indienen

Een verzoek om echtscheiding dient u via een verzoekschrift in bij de rechtbank in het arrondissement waar u of uw partner woont. Het verzoekschrift stuurt u via uw advocaat naar de rechtbank. Als u niet in Nederland woont maar uw partner wel, stuurt u
via uw advocaat het verzoek naar de rechtbank in het rechtsgebied waar uw partner woont. Woont u geen van beiden in Nederland, dan moet u het verzoek sturen naar de rechtbank in Den Haag. U kunt alleen in Nederland een echtscheiding aanvragen als u en
uw partner beiden de Nederlandse nationaliteit hebben.

Samen of alleen indienen verzoekschrift echtscheiding

Het verzoekschrift kunt u samen met uw partner indienen. Als u dat niet wilt, of als dat onmogelijk is, kunt u het alleen doen. Bij een eenzijdig verzoek zorgt uw advocaat ervoor dat binnen 14 dagen na indiening bij de rechtbank een kopie van uw
verzoekschrift bij uw partner wordt bezorgd. Als u een eenzijdig verzoek om echtscheiding indient, kan het zijn dat uw partner hier bezwaar tegen heeft. Hij kan dan verweer voeren tegen de scheiding.

Reden aanvragen echtscheiding

U kunt in Nederland een echtscheiding aanvragen als uw huwelijk duurzaam ontwricht is. Dit is de enige reden die de Nederlandse wet geeft voor echtscheiding. Er is sprake van duurzame ontwrichting, als de verhouding binnen uw huwelijk zo moeilijk is
geworden, dat het niet lukt om langer bij elkaar te blijven.

Aanvraag echtscheiding met Nederlandse nationaliteit

U kunt als Nederlander in de volgende gevallen een echtscheiding aanvragen:

Aanvraag echtscheiding met andere nationaliteit

U kunt ongeacht uw nationaliteit een echtscheiding aanvragen in de volgende gevallen:

In het buitenland getrouwd en huwelijk in Nederland ingeschreven

Als u in het buitenland getrouwd bent en het huwelijk is in Nederland ingeschreven bij de burgerlijke stand van uw woonplaats, geldt uw huwelijk als Nederlands huwelijk. U ontbindt uw huwelijk dan met een Nederlandse echtscheiding. Voor wat betreft de
gevolgen van deze Nederlandse scheiding voor het land waar u in het huwelijk getreden bent, kunt u terecht bij de ambassade van het desbetreffende land.

Echtscheiding in het buitenland

Of een in Nederland gesloten huwelijk in een ander land kan worden ontbonden, hangt af van de regels van het betrokken land. Voor juridisch advies en rechtsbijstand kunt u contact opnemen met een advocaat in het betrokken land. Het is mogelijk dat
echtscheiding volgens de toepasselijke regels niet mogelijk is.

Op welke manieren kan ik scheiden?

Er zijn 3 manieren van scheiden na uw huwelijk: de echtscheiding, scheiding van tafel en bed en ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed. Deze laatste vorm kunt u kiezen als u van tafel en bed bent gescheiden en helemaal uit elkaar wilt gaan.

Drie verschillende scheidingsvormen

De belangrijkste verschillen tussen de 3 manieren van uit elkaar gaan na een huwelijk zijn:

Rechtsbijstand bij ontbinding huwelijk

Zowel voor een (echt)scheiding als voor een ontbinding van het huwelijk moet u naar de rechter en heeft u een advocaat nodig. Alle stukken die voor de procedure naar de rechtbank moeten worden gestuurd, moet u via uw advocaat sturen. Uw advocaat vertegenwoordigt
u ook op de zitting van de rechtbank. Als u de kosten van de advocaat niet (helemaal) kunt betalen, kunt u in een aantal gevallen in aanmerking komen voor gesubsidieerde rechtsbijstand.

Wat is een scheiding van tafel en bed?

Bij een scheiding van tafel en bed blijft u volgens de wet getrouwd. Maar u bent wel uit elkaar. De gevolgen van scheiding van tafel en bed zijn vergelijkbaar met die van een echtscheiding.

Wanneer scheiding van tafel en bed

Scheiden van tafel en bed kan een oplossing zijn als u bijvoorbeeld van uw geloof niet mag scheiden. Of als u om financile redenen niet wilt scheiden maar samenwonen niet meer gaat. Scheiding van tafel en bed komt tegenwoordig nog weinig voor, omdat het niet meer
verplicht is om tijdens het huwelijk samen te wonen.

Aanvraag scheiding van tafel en bed

U kunt een scheiding van tafel en bed alleen aanvragen als u getrouwd bent. Bij een geregistreerd partnerschap is een scheiding van tafel en bed niet mogelijk. Alleen de rechter kan een scheiding van tafel en bed uitspreken. U heeft bij deze scheiding een
advocaat nodig.

Gevolgen scheiding van tafel en bed

Een scheiding van tafel en bed heeft de volgende gevolgen:

Wat is de procedure bij een scheiding van tafel en bed?

Net als bij een gewone scheiding moet u bij de rechtbank via een advocaat een verzoek tot scheiding van tafel en bed indienen. Dat kan alleen als uw relatie ‘duurzaam ontwricht’ is. De verhouding binnen het huwelijk is dan zo moeilijk geworden dat het niet
mogelijk is nog langer bij elkaar te blijven.

Indienen verzoekschrift scheiding van tafel en bed

Het verzoekschrift kunt u samen met uw partner indienen bij de rechtbank in het arrondissement waar u woont. Als u dit niet wilt of als het niet mogelijk is, kunt u het verzoek ook alleen indienen. Uw advocaat zorgt er dan voor dat binnen 14 dagen een
kopie van uw verzoekschrift bij uw echtgenoot wordt bezorgd. Als u een eenzijdig verzoek doet, kan het zijn dat uw partner niet wil scheiden van tafel en bed. Uw partner kan dan ‘verweer voeren’.

Gegevens verzoekschrift

In het verzoekschrift moeten de volgende gegevens staan:

Verweer partner

Uw partner kan verweer voeren door te zeggen dat er geen duurzame ontwrichting is. De advocaat van de partner die verweer voert, moet het verweer indienen bij de rechtbank binnen 6 weken nadat het verzoekschrift is ontvangen. De rechter kan de termijn
van 6 weken verlengen op verzoek van u of uw partner. Als de woonplaats van uw partner niet bekend is, is de termijn voor hem of haar om te reageren ten minste 3 maanden. Die termijn is ook 3 maanden als uw partner in het buitenland woont.

Oproep hoorzitting

Als alle stukken bij de rechtbank binnen zijn, krijgt u een oproep voor een hoorzitting. Tijdens de zitting vraagt de rechter onder meer aan u en uw partner of u nog iets wilt zeggen dat belangrijk kan zijn voor de beslissing. Aan het einde van de
zitting zegt de rechter wanneer hij de beslissing neemt. U bent niet verplicht naar de zitting te komen. De rechter kan ook zonder hoorzitting beslissen. Dit is mogelijk als:

Beslissing en bezwaar

Na de zitting neemt de rechter de beslissing. De beslissing wordt schriftelijk vastgelegd en naar u gestuurd. Als u het niet eens bent met de beslissing, kunt u in hoger beroep gaan bij het gerechtshof. Het hof bekijkt uw zaak opnieuw. Bent u het
niet eens met de beslissing van het Hof, dan kunt u in sommige gevallen beroep in cassatie instellen bij de Hoge Raad der Nederlanden. Die gaat alleen na of het recht goed is toegepast. Als u in hoger beroep of beroep in cassatie wilt instellen,
moet u dat binnen 3 maanden na de uitspraak doen.

Kosten rechtszaak

Bij een gerechtelijke procedure heeft u onder andere kosten voor uw advocaat en moet u griffierecht betalen. Griffierecht is een bijdrage in de kosten voor de rechtspraak. Als u de kosten voor uw advocaat niet helemaal kunt betalen, kunt u in aanmerking
komen voor door de overheid gesubsidieerde rechtsbijstand. Dit betekent dat de overheid een deel van de kosten betaalt.

Hoe kan ik een scheiding van tafel en bed omzetten tot een definitieve scheiding?

Als u al van tafel en bed gescheiden bent en u wilt helemaal uit elkaar, kunt u de rechter vragen om de ontbinding van uw huwelijk na scheiding van tafel en bed. Na de ontbinding van het huwelijk kunnen u en uw ex-echtgenoot opnieuw met iemand anders
trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan.

Indienen verzoek rechtbank

Om uw huwelijk te ontbinden na een scheiding van tafel en bed, moet u een verzoekschrift sturen naar de rechtbank in het gebied waar u of uw partner woont. U heeft hierbij een advocaat nodig. In het verzoekschrift moeten de naam, voornamen en
woonplaats of verblijfplaats van u en uw partner worden vermeld. Als u minderjarige kinderen heeft, moet u hun gegevens ook vermelden. Voor uw kinderen jonger dan 18 jaar moet u ook een ouderschapsplan maken.

Termijn voor indienen verzoek rechtbank ontbinding huwelijk

Een verzoek om het huwelijk te ontbinden na scheiding van tafel en bed kunt u niet altijd op elk moment doen. Als uw echtgenoot en u samen om de ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed vragen, is er geen termijn. Wilt u zonder
uw partner uw huwelijk na scheiding van tafel en bed laten ontbinden, dan kan dat pas als de scheiding van tafel en bed ten minste 3 jaar heeft geduurd. In een heel enkel geval kan de rechter deze termijn verkorten tot 1 jaar. De termijn van
3 jaar begint te lopen als de scheiding van tafel en bed definitief is geworden.

Definitieve scheiding

De ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed is definitief als dat zo in de burgerlijke stand staat. De inschrijving moet gevraagd worden bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Dit regelt uw advocaat. Het verzoek moet hij
indienen binnen 6 maanden nadat de beschikking definitief is geworden. Is uw advocaat te laat, dan verliest de beschikking van de rechter zijn rechtskracht en blijft uw huwelijk in stand. U moet de procedure dan opnieuw voeren. Als de
beschikking is ingeschreven, staat de ontbinding van uw huwelijk na scheiding van tafel en bed op de huwelijksakte vermeld.

Inschakelen mediator

Heeft u problemen met de verdeling van de zorg en opvoeding van de kinderen, met het afspreken van de omgang of met het verdelen van uw inboedel, dan kunt u erover denken hulp te vragen aan een mediator. Een mediator is een neutrale derde
die u helpt samen tot een oplossing te komen. Komt u er samen niet uit en kunt u het niet eens worden over de gevolgen van de ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed, dan moeten u en uw partner allebei een eigen advocaat nemen.

Alimentatie

Alimentatie is een bijdrage in de kosten van levensonderhoud. Na een scheiding verstrekt de meest draagkrachtige partner alimentatie aan de minst draagkrachtige. Bij de beoordeling van
de draagkracht wordt gekeken naar de hoogte van het inkomen. Ook kan een ouder aan een kind alimentatie verstrekken.

Partneralimentatie

Na een scheiding vervalt de verplichting om financieel voor elkaar te zorgen niet. Heeft n van de ex-partners niet voldoende inkomsten om in zijn of haar levensonderhoud te voorzien,
dan moet de ander alimentatie betalen.

Kinderalimentatie

Ouders moeten tot hun kinderen 18 jaar zijn de kosten van verzorging en opvoeding betalen. Maar als een kind 18 wordt, houdt de financile verplichting niet op. Ouders moeten tot hun
kind 21 jaar wordt, de kosten van levensonderhoud en studie betalen. Dit heet ook wel voortgezette onderhoudsplicht.

Hoe regel u alimentatie

U regelt alimentatie in onderling overleg of via de rechter. U kunt alimentatie regelen als uw relatie eindigt, maar ook erna. Bijvoorbeeld als uw persoonlijke of financile
omstandigheden wijzigen.

Alimentatie samen afspreken bij beindiging huwelijk

Bij beindiging van een huwelijk, geregistreerd partnerschap of samenwoning, kunt u met uw ex-partner afspraken maken over alimentatiebetaling. U kunt een afspraak maken over
alimentatie voor de ex-partner en voor de minderjarige kinderen. Zo’n afspraak kan in een schriftelijke overeenkomst worden vastgelegd, bijvoorbeeld het scheidingsconvenant. Dit kan
gebeuren in overleg met een advocaat of notaris.

Alimentatie samen afspreken na beindiging relatie

Als u bij de beindiging van uw relatie afspreekt geen alimentatieregeling te treffen, kan dat altijd op een later moment nog geregeld worden. Bijvoorbeeld als na verloop van tijd een
van beiden niet meer in het eigen levensonderhoud kan voorzien. U kunt dan met uw ex-partner een schriftelijke afspraak maken en deze beiden ondertekenen. Ook kunt u afspreken om uw
bestaande alimentatieregeling te wijzigen.

Alimentatie regelen via de rechter

De rechter kan een alimentatieregeling vaststellen als u en uw ex-partner samen geen afspraken maken over een alimentatieregeling en een van u beiden heeft toch financile
ondersteuning nodig.

Wijzigen alimentatieregeling

De rechter kan op verzoek een bestaande alimentatieregeling wijzigen als na verloop van tijd het vastgestelde of afgesproken bedrag niet meer redelijk is door gewijzigde
omstandigheden. Dat kan ook als de rechter bij zijn eerdere beslissing is uitgegaan van verkeerde of van onvolledige gegevens. Tenslotte kan de rechter ook een afspraak in een
scheidingsconvenant wijzigen of intrekken. Zoiets kan gebeuren als een van u een heel verkeerde voorstelling van zaken heeft gegeven en de ander dat destijds als juist heeft
aangenomen. Er is dan sprake van ‘grove miskenning van behoefte of draagkracht’. De rechter vermeldt in de beschikking op welke datum de alimentatie of de wijziging daarvan ingaat.

Kinderalimentatie regelen

Voor kinderalimentatie geldt dat u in onderling overleg afspraken kunt maken over de hoogte van de kinderalimentatie. De rechter bekijkt of het overeengekomen bedrag naar verhouding
niet te laag is. Als de rechter dat nodig vindt, kan hij een ander bedrag vaststellen volgens de geldende tremanormen (deze normen worden door rechtbanken gebruikt om alimentaties uit
te rekenen). De rechter stelt een bedrag per kind vast dat meestal maandelijks moet worden betaald. De rechter kan ook voor een meerderjarig kind een bedrag vaststellen als ouder en
kind er niet samen uitkomen. In de beslissing van de rechter staat wanneer de eerste betaling moet worden gedaan. Hij kan in de beslissing ook voorwaarden opnemen.

Aanvullende bijstandsuitkering

Het kan gebeuren dat u of uw ex-partner niet genoeg heeft aan de alimentatie om in het levensonderhoud te voorzien. Het is dan mogelijk een aanvullende bijstandsuitkering aan te
vragen bij de sociale dienst in de eigen woonplaats. De gemeentelijke sociale dienst gaat dan na in hoeverre de ex-partner onderhoudsplichtig is en of de uitgekeerde bijstand op de
ex-partner is te verhalen.

Hoe lang moet u kinderalimentatie betalen

De alimentatieplicht voor uw kind geldt tot uw kind 18 jaar wordt. Daarna geldt een voortgezette financile verplichting om in de kosten van levensonderhoud en studie te voorzien, tot
uw kind 21 wordt. Studiefinanciering en inkomen kunnen redenen zijn om minder alimentatie te betalen.

Verlagen of stoppen kinderalimentatie

Het kan voorkomen dat uw kind in zijn eigen onderhoud kan voorzien, bijvoorbeeld omdat het werkt. De betaling van alimentatie kan dan in overleg verlaagd of gestopt worden. Bij een
kind onder de 18 jaar doet u dit in overleg met de verzorgende ouder. Is uw kind tussen de 18 en 21 jaar, dan doet u dit in overleg met uw kind. Kunt u het samen niet eens worden, dan
kunt u naar de rechter gaan.

Betaling kinderalimentatie per maand of kwartaal

U betaalt elke maand of elk kwartaal het vastgestelde bedrag voor uw kind aan de verzorgende ouder. U spreekt samen af hoe de betalingen in de praktijk worden gedaan.

Onderhoudsplicht bij gezamenlijk gezag

U bent ook onderhoudsplichtig wanneer u samen met uw ex-partner het gezamenlijk gezag over het kind heeft. Ook als het gezamenlijk gezag ophoudt en de rechter het gezag toewijst aan uw
ex-partner, blijft uw onderhoudsplicht bestaan. Deze duurt meestal net zo lang als het gezamenlijk gezag heeft geduurd.

Onderhoudsplicht stiefouder zonder gezag

Wanneer u een stiefouder bent zonder gezag over het kind, maar wel getrouwd bent met de ouder en samen met het kind tot een gezin behoort, heeft u ook een onderhoudsplicht. Uw
financile verplichting houdt in dat geval op als uw huwelijk of geregistreerd partnerschap eindigt.

Onderhoudsplicht bij getrouwde kinderen

Is uw kind getrouwd of een geregistreerd partnerschap aangegaan, dan geldt de onderhoudsplicht ook. Maar de onderhoudsplicht van de echtgenoot van uw kind gaat boven de
onderhoudsplicht van de ouders.

Kinderalimentatie in de vakantie

Betaalt u alimentatie voor uw kind en logeert uw kind tijdens de vakantie bij u, dan moet u de alimentatie in deze periode doorbetalen. Bepaalde kosten voor het kind lopen tijdens de
vakantie immers gewoon door, zoals verzekeringen en contributies. U kunt hierover met uw ex-partner andere afspraken maken of de rechter kan hier iets anders over hebben besloten.

Hoe lang moet u partneralimentatie betalen

U kunt zelf met uw ex-partner afspreken hoe lang u partneralimentatie betaalt. U kunt deze periode ook laten vastleggen door de rechter. Als de vastgestelde periode eindigt, stopt uw
betalingsverplichting. Als u geen afspraken heeft gemaakt over de duur van de betaling, gelden andere regels.

Partneralimentatie zonder einddatum

Als er geen einddatum is vastgelegd, hangt het af van het moment dat de betalingsregeling is ingegaan wanneer uw betalingsverplichting ophoudt. Er is een verschil of de regeling is
ingegaan voor of na 1 juli 1994.

Betaling alimentatie ingegaan na 1 juli 1994

Vanaf 1 juli 1994 gelden wettelijke termijnen voor de maximale duur van partneralimentatie. Is de termijn die van toepassing is op uw situatie verstreken, dan houdt uw betalingsverplichting automatisch op. De verschillende termijnen zijn:

Regels partneralimentatie ook voor geregistreerd partnerschap

Bovenstaande regels gelden ook als een geregistreerd partnerschap eindigt via de rechter. Als uw geregistreerd partnerschap buiten de rechter om eindigt, moet u zelf in de
beindigingovereenkomst een afspraak maken over de tijd dat u partneralimentatie betaalt.

Betaling alimentatie ingegaan voor 1 juli 1994

Als de alimentatiebetaling al voor 1 juli 1994 is ingegaan en er geen einddatum is vastgelegd, eindigt uw betalingsverplichting niet automatisch. Wilt u de betaling stopzetten,
dan kunt u een verzoek indienen bij de rechter.

Start betaling partneralimentatie

U begint met het betalen van alimentatie als de scheiding officieel is. Bij een echtscheiding of ontbinding van het geregistreerd partnerschap is dit wanneer de scheiding is
ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. Bij een scheiding van tafel en bed is dit wanneer de scheiding is ingeschreven in het huwelijksgoederenregister.

Wijziging situatie ex-partner

Uw partneralimentatieplicht eindigt ook als de financile of persoonlijke situatie van uw ex-partner wijzigt. Dit is het geval in de volgende situaties:

Hoe wordt de hoogte van partneralimentatie bepaald

De rechter houdt bij het vaststellen van het alimentatiebedrag rekening met de behoefte van degene die alimentatie vraagt of ontvangt. Ook houdt de rechter rekening met de draagkracht
van degene die alimentatie moet betalen. De rechter weegt de behoefte van de ene partij af tegen de draagkracht van de andere partij. Het kan voorkomen dat de een het gevraagde bedrag
nodig heeft om rond te komen, maar dat de ander dat bedrag absoluut niet kan opbrengen. De rechter kan dan nooit het gevraagde bedrag als alimentatie vaststellen.

Financile gevolgen van de scheiding

De rechter moet de financile gevolgen van de scheiding zo eerlijk mogelijk over beide partijen verdelen. Heeft u bijvoorbeeld geen eigen inkomsten, maar kunt u wel werken, dan houdt
de rechter daar rekening mee.

Woonkosten bij scheiding

De rechter houdt ook rekening met de woonkosten. Misschien kan n van beide partijen goedkoper gaan wonen of een deel van het huis verhuren. Misschien zijn er nog thuiswonende
kinderen die al verdienen. De rechter kijkt dan of zij kostgeld kunnen betalen. Het gaat er dus niet om of iets wel of niet gebeurt. Voor de rechter is van belang of iets in
redelijkheid kan worden gevraagd.

Beslissing rechter partneralimentatie

De rechter baseert zijn beslissing op de informatie in het verzoekschrift en het verweerschrift en op de informatie die beide partijen en hun meerderjarige kind op de zitting geven.
Geef daarom zowel in uw verzoekschrift/verweerschrift als op de zitting alle informatie die van belang is. Zowel over uzelf, als over de situatie van de andere partij. Het moet wel om
zakelijke informatie gaan, die voor de vaststelling van de alimentatie van belang is en waarvan u de bewijsstukken kunt laten zien.

Inkomsten en uitgaven

De volgende inkomsten en uitgaven (te verminderen met de toeslagen of kortingen waarop aanspraak kan worden gemaakt) zijn van belang voor het oordeel van de rechter:

Zelf berekenen alimentatie

Gevolgen alimentatie bij samenwonen of hertrouwen

De rechter kan op verzoek het alimentatiebedrag wijzigen als de omstandigheden van u of uw ex-partner gewijzigd zijn. Als degene die alimentatie ontvangt opnieuw trouwt, een
geregistreerd partnerschap aangaat of gaat samenwonen, vervalt het recht op alimentatie voorgoed. Als degene die alimentatie betaalt opnieuw trouwt, een geregistreerd partnerschap
sluit of gaat samenwonen, heeft dat vaak gevolgen voor diens draagkracht. Het kan zijn dat zo iemand meer geld nodig heeft voor het nieuwe gezin en daarom aan de rechter vraagt om
vermindering van de alimentatie.

Wat kunt u doen als uw ex-partner de alimentatie niet betaalt

Wanneer uw ex-partner de kinderalimentatie of partneralimentatie niet betaalt, kunt u de hulp van het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO) inschakelen. Hieraan zijn geen
kosten verbonden. Wel gelden enkele voorwaarden om van de hulp gebruik te kunnen maken.

Voorwaarden hulp LBIO

U kunt alleen hulp inroepen van het LBIO als:

Werkwijze LBIO

Het LBIO int de alimentatie bij uw ex-partner en keert deze vervolgens aan u uit. Hiertoe kan het LBIO een aantal maatregelen nemen, zoals beslag laten leggen op het salaris,
de uitkering of (on-)roerende goederen van uw ex-partner. De kosten hiervoor komen voor rekening van uw ex-partner.

Andere hulp bij innen alimentatie

U bent niet verplicht gebruik te maken van het LBIO. Zo kunt u ook een deurwaarder inschakelen om bijvoorbeeld beslag op het loon van uw ex-partner te
leggen. Een andere optie is Noorland Juristen. Bij Noorland Juristen werken juristen die zich hebben gespecialiseerde in alimentatiezaken.