Estate planning
1. Algemeen
Estate planning is een deftig woord voor successierechtplanning. Het bestaat uit een combinatie van juridische en fiscale technieken om het vermogen van de ene generatie
naar de andere generatie, veelal ouders naar (klein)kinderen over te hevelen. Doelstelling daarbij is in beginsel het verlagen van het (toekomstig) successierecht, maar wel binnen bepaalde
vooraf gedefinieerde kaders, zoals de verzorging van de langstlevende echtgenoot, het overdragen van de onderneming naar de beoogde bedrijfsopvolger of het ten goede laten komen van het vermogen
aan een algemeen nuttig doel.
Estate planning is in hoofdlijnen onder te verdelen in twee trajecten:
- een traject tijdens leven;
- een overgang van vermogen via een testament.
Beide trajecten kennen hun eigen merites en fiscale en juridische mogelijkheden. Teneinde een goed sluitende estate planning te maken, zullen beide trajecten naadloos op
elkaar moeten aansluiten. Tijdens leven kan daarbij bijv. in samenspraak met de schenker een bepaalde planning worden uitgevoerd, terwijl het testament veeleer als vangnet
functioneert. Dat wil zeggen voor het geval de overheveling tijdens het leven (nog) niet volledig is uitgevoerd, kan door het juiste testament de beoogde planning alsnog worden
voltooid. Daarnaast vervult het testament natuurlijk nog een zelfstandige rol. Immers, niemand zal zich tijdens zijn leven van zijn gehele vermogen willen ontdoen. Al is het
alleen maar om niet de kans te lopen dat hij met lege handen komt te staan. Volgens het spreekwoord dient men zich namelijk niet geheel uit te kleden voordat men naar bed gaat.
Een goed testament in combinatie met een bepaalde vermogensoverheveling tijdens het leven kan onder omstandigheden in een aanzienlijke besparing aan belasting
(successierecht) resulteren.
2. Wanneer beginnen met estate planning?
Idealiter vangt een estate planning (d.i. een juridisch en fiscaal optimale vermogensoverheveling van de ene generatie naar de opvolgende generatie) zo vanaf de 50ste verjaardag aan.
Aangezien de belastingwet (in het bijzonder de Successiewet 1956) bepaalde beperkingen kent om het vermogen over te hevelen, is een bepaalde periode nodig om het gehele vermogen
over te hevelen. Vanzelfsprekend hangt het af van de omvang van het vermogen, de samenstelling van het vermogen, de familiesituatie (aantal kinderen), de opgebouwde
pensioenrechten enz., enz. In beginsel geldt echter hoe meer tijd er is voor het uitvoeren van de estate planning, hoe meer flexibiliteit er bestaat om van de wettelijke
mogelijkheden gebruik te maken. Door jong te beginnen (vanaf de 50ste verjaardag) is er relatief veel tijd voor een actieve vermogensoverheveling tijdens het leven.
Het credo is dus: begin tijdig met estate planning, maar laat u wel goed adviseren over de fiscale mogelijkheden en valkuilen die u bij het uitvoeren daarvan kunt tegen komen.
2.1 Het principe is eenvoudig
Zoals opgemerkt, bestaat estate planning bestaat in hoofdlijnen uit twee fasen:
- actieve vermogensoverheveling tijdens leven; en
- een testamentaire regeling.
2.2 Tariefconversie: van hoog naar laag
Door een actieve vermogensoverheveling tijdens leven kunt u de successierechtheffing aan de top van uw nalatenschap verwisselen voor een lage heffing van schenkingsrecht
tijdens uw leven. Laat wij eens een eenvoudig voorbeeld geven.
Vereenvoudigd voorbeeld;
Stel, dat uw vermogen 1.500.000,- bedraagt. Dit vermogen kan bestaan uit de eigen woning, een effectenportefeuille, banktegoeden, een vakantiewoning enz. Indien u geen
testament heeft zou in de situatie met een partner en twee kinderen het verschuldigde successierecht voor de kinderen belast zijn naar een toptarief van 23%. Indien door
een estate planning het vermogen kan worden teruggebracht naar 500.000,= daalt het toptarief naar 15%. Toch een besparing voor ieder kind van 8%-punten. Weliswaar is een
vermogensoverheveling tijdens leven in beginsel belastbaar met schenkingsrecht, maar daarvoor gelden bepaalde vrijstellingen en door het vermogen in delen over te dragen naar
de partner en/of kinderen kunt u gebruik maken van het (lagere) tarief aan de voet van de progressieve successierechtschijf.
Zo kunt u jaarlijks een bedrag van afgerond 4.200,= per kind vrij van schenkingsrecht schenken.
Tot en met de eerste schijf van het schenkingsrecht kunt u een bedrag van afgerond 24.000 per kind per jaar schenken, ter zake waarvan het verschuldigde schenkingsrecht ca.
Euro 1.000 per kind bedraagt. Indien dit schenkingsrecht wordt afgezet tegen het aan de top verschuldigde successierecht (maximaal: 27%) kunt u aldus een aanzienlijke besparing
realiseren.
3. Onder welke condities vermogen overhevelen naar uw kinderen?
Wij zullen hierna enige veel voorkomende mogelijkheden behandelen. Vanzelfsprekend zal voor een maatwerkadvies een uitgebreide inventarisatie van uw vermogenspositie moeten
worden gemaakt.
3.1 Schenking in contanten of notarile schuldig erkenning
Uiteraard zult u voor het doen van jaarlijkse schenkingen in beginsel de beschikking dienen te hebben over contanten en deze ook moeten kunnen missen. Kunt u niet over deze
contanten beschikken of deze niet missen, kunt u door middel van een notarile schuldig erkenning deze bedragen aan uw kinderen schuldig erkennen ten titel van schenking.
In dat geval zult u wel jaarlijks een bepaalde rente aan de kinderen dienen te betalen. Uit de jurisprudentie blijkt dat die rente lager mag zijn dan de bancaire rente.
Veiligheidshalve adviseer wij clinten altijd een rente te hanteren van 4% per jaar. Deze rente zal wel metterdaad aan het kind moeten worden betaald. Gebeurt dat niet dan kan de
inspecteur stellen dat u als ouder nog het genot van het schuldig erkende bedrag heeft behouden en dat het vermogen niet daadwerkelijk uit uw vermogen is gegaan.
Voor de ouder(s) is deze rente niet aftrekbaar, voor de kinderen is deze rente niet belast. Uiteraard zijn de kinderen over zijn vorderingen jegens de ouders uit hoofde van de
schuldig erkenning wel het forfaitaire rendement van 1,2% per jaar verschuldigd. De ouders mogen van hun zogenoemde box 3-vermogen de schuldig erkende bedragen in aftrek brengen.
Een en ander loopt dus voor de inkomstenbelasting neutraal en kost geen extra inkomstenbelasting.
3.2 Certificering van vermogen
In geval van certificering wordt de juridische eigendom afgesplitst van de economische eigendom. De juridische eigendom wordt in een stichting/administratiekantoor (STAK)
gebracht, die het vermogen bijv. een kunstcollectie, een effectenportefeuille of aandelen in een familie-BV gaat beheren en de belangrijke beslissing neemt. De gedachte
daarbij is dat de ouder(s) in het bestuur van de stichting zitting nemen en aldus de macht blijven behouden over wat er met het gecertificeerde vermogensobject dient te gebeuren.
De economische eigendom, dus het financile belang, komt echter bij de certificaathouders te liggen. Dat zijn in het begin de ouders, maar die kunnen het belang via het schenken
van de certificaten naar de kinderen over laten gaan. In plaats van bijv. een kostbaar schilderij in eenmaal over te dragen met als nadeel een hoog verschuldigd schenkingsrecht
kunnen de certificaten beetje bij beetje worden overgeheveld naar de kinderen. Op die manier kan gebruik worden gemaakt van de jaarlijks schenkingsvrijstelling.
3.3 Overdracht van de eigen woning
In plaats van een certificering van de eigen woning zou u deze ook rechtstreeks kunnen overdragen aan uw zoon onder het voorbehoud van vruchtgebruik (recht van gebruik en bewoning).
Wij zullen dat toelichten.
Indien u de eigen woning onder voorbehoud van vruchtgebruik overdraagt, zult u voortaan onder box 3 vallen ter zake van deze eigen woning. Uw zoon zal voor zijn blote
eigendomsaandeel eveneens in box 3 vallen. Hierdoor neemt de inkomstenbelastingdruk ietsje toe. Immers, de kinderen zullen over de bloot eigendomswaarde van de woning 1,2%
inkomstenbelasting moeten betalen, terwijl de ouder(s) ook nog eens over de vruchtgebruikswaarde 1,2% inkomstenbelasting dient te betalen. In vergelijking met het eigen
woningforfait is dan een verhoging met ten minste 0,4% punten. Eventueel verschuldigde hypotheekrente ter zake van de eigen woning is niet langer aftrekbaar in box 1.
Door het huis op naam van het kind of de kinderen zetten, is ook nog overdrachtsbelasting verschuldigd. De overdracht van de eigen woning onder voorbehoud van vruchtgebruik of
recht van gebruik en bewoning van de ouders zal echter tot een lagere heffing van overdrachtsbelasting leiden voor de kinderen. Deze overdrachtsbelasting is 6% van de overgedragen
waarde. De waarde van de eigen woning wordt echter verminderd door het voorbehouden vruchtgebruik/recht van gebruik en bewoning. De waardedrukkende factor is afhankelijk van de
leeftijd ten tijde van de overdracht. In beginsel geld hoe jonger de ouder(s), hoe groter de waardedrukkende factor en dus hoe lager de verschuldigde overdrachtsbelasting.
