Erfrecht
Bij de wettelijke verdeling van erfrecht krijgt de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner de erfenis. De wettelijke verdeling geldt als er geen testament is gemaakt. Het erfdeel
van de kinderen wordt omgerekend in geld.
Erfdeel kinderen
De kinderen krijgen hun erfdeel niet direct in handen. Ze krijgen een vordering in geld, ter grootte van hun erfdeel, hoofdsom en rente. Dit bedrag is pas opeisbaar als beide ouders zijn overleden.
Verschil oud en nieuw erfrecht
Het huidige erfrecht geldt sinds 1 januari 2003 en zorgt ervoor dat de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner financieel beter verzorgd achterblijft. Daarnaast beperkt het huidige erfrecht
de rechten van kinderen. In het oude erfrecht hadden de kinderen direct na het overlijden recht op hun erfdeel. Als een kind het erfdeel direct opeiste, kon de langstlevende echtgenoot of geregistreerde
partner in de financile problemen komen.
Wilsrecht en vruchtgebruik
Door de wettelijke verdeling komen alle goederen van de nalatenschap bij de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner terecht. Pas als hij of zij overlijdt, erven de kinderen. Soms zijn dit
kinderen uit een eerder huwelijk. Hierdoor kunnen goederen via de stiefouder bij de stieffamilie terechtkomen. Als er sprake is van stieffamilie hebben de kinderen de mogelijkheid hun eigen positie te
versterken. Zij kunnen dan een beroep doen op het wilsrecht en krijgen goederen in eigendom ter waarde van de vordering die zij hebben op de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner. Hoewel
de kinderen nu eigenaar zijn, mag de echtgenoot of geregistreerde partner tijdens zijn of haar leven wel zelf de goederen blijven gebruiken. Dat heet vruchtgebruik.
Erfenis stiefkind
Ook kan in een testament een stiefkind tot erfgenaam benoemd worden en worden betrokken bij de wettelijke verdeling. Het stiefkind krijgt dan dezelfde positie als het eigen kind van de erflater.
Volgens het versterferfrecht erft een stiefkind immers niet van een stiefouder.
Echtgenoot en kinderen onterven
U kunt uw echtgenoot en uw kinderen in een testament onterven. Uw kinderen hebben wel een speciale positie in het erfrecht. Zo hebben zij altijd recht op een bepaald deel van de erfenis van hun ouders.
Het maakt daarvoor niet uit hoe de relatie van de kinderen met de ouders is. Als kinderen akkoord gaan met hun onterving dan krijgen zij niets uit de erfenis.
Legitieme portie
Een ouder kan zijn kind in zijn testament onterven. Toch kan het kind dan een deel van de erfenis van zijn ouder opeisen. Dat deel is de legitieme portie waarop het kind altijd recht heeft. Kinderen
kunnen een beroep doen op hun legitieme portie. De legitieme portie bestaat alleen uit geld. Als de wettelijke verdeling van toepassing is, kan het onterfde kind pas het geld opeisen na het overlijden
van de langstlevende echtgenoot. Dit geldt ook voor een partner met wie iemand samenwoont, maar alleen als er een samenlevingsovereenkomst bij de notaris is afgesloten.
Onterven van de echtgenoot
Uw onterfde echtgenoot of echtgenote heeft geen recht op een legitieme portie. Wel heeft hij of zij andere bepaalde rechten. Als het noodzakelijk is voor zijn of haar verzorging, kan de onterfde de
echtelijke woning en meubels gebruiken gedurende 6 maanden na het overlijden (recht op vruchtgebruik).
Verschil tussen versterferfrecht en testamentair erfrecht
Het erfrecht kent standaardregels over wie de erfgenamen zijn. Dit heet versterferfrecht en geldt als iemand geen testament heeft gemaakt. Als iemand sterft, laat hij bezittingen en misschien ook schulden
na, dit heet de nalatenschap. Degene die sterft, wordt erflater genoemd. Het erfrecht regelt de overgang van het vermogen van de erflater op de erfgenamen. Met een testament is het mogelijk af te wijken
van de regels die standaard gelden. Dit heet testamentair erfrecht. Iedereen van 16 jaar en ouder kan een testament maken.
Versterferfrecht
De volgende regels gelden voor het versterferfrecht:
- Als u als erflater bent getrouwd en geen kinderen heeft, is uw echtgenoot de enige erfgenaam.
- Als u niet bent getrouwd, maar wel kinderen heeft, dan zijn uw kinderen de erfgenamen. Zij erven zij ieder een gelijk deel.
- Heeft u een echtgenoot en kinderen, dan erft uw echtgenoot samen met de kinderen, ieder een gelijk deel. De wettelijke verdeling is van toepassing. De kinderen krijgen hun erfdeel niet in handen.
Hun erfdeel wordt omgerekend in geld. Dit bedrag is pas opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot. De kinderen komen pas erfrechtelijk aan bod als u beiden bent overleden. - Heeft u geen echtgenoot en geen kinderen, dan erven uw ouders en uw (half)broers en (half)zusters. Is uw broer of zuster al eerder overleden, dan komen diens kinderen daarvoor in de plaats.
- Heeft u geen echtgenoot, geen kinderen, geen ouders en geen broers of zusters, dan erven uw grootouders. Als die al gestorven zijn, komen hun (klein)kinderen daarvoor in de plaats. Zijn ook deze
allemaal gestorven, dan komen de overgrootouders met hun afstammelingen aan bod.
Huwelijk of geregistreerd partnerschap in erfrecht gelijk
De positie van gehuwden is in het erfrecht gelijk aan de positie van geregistreerde partners. Ook de positie van een kind uit een huwelijk is in het erfrecht gelijk aan de positie van een kind uit een
geregistreerd partnerschap.
Afwikkeling en de verdeling van de erfenis
Bij het afwikkelen en het verdelen van een erfenis kunt u te maken krijgen met een notaris, een executeur of een bewindvoerder. Als er geen erfgenamen (bekend) zijn, kan de overheid de afwikkeling op zich nemen.
Opstellen testament
De notaris stelt een testament op en is bij het afwikkelen van een erfenis een onpartijdig adviseur.
Executeur
Na een overlijden moet er veel worden geregeld. De begrafenis of de crematie, maar ook het betalen van schulden en het verdelen van goederen. U kunt in uw testament ook iemand aanwijzen die de erfenis regelt, een
executeur-testamentair.
Erfenis onder bewind stellen
Als u vindt dat uw erfgenamen (nog) niet verantwoord met de erfenis omgaan, kunt u een deel van de erfenis onder bewind te stellen. Bijvoorbeeld als uw kinderen nog te jong zijn, geestelijke problemen hebben of
verslaafd zijn aan drugs. Dit moet in het testament vastgelegd worden. Dit kan totdat de erfgenaam 25 jaar is geworden. De erfgenaam kan pas beschikken over de bezittingen van de overledene als hij de leeftijd
van 25 jaar heeft bereikt. De bewindvoerder neemt die taak over. In sommige gevallen kan de rechtbank het bewind voortijdig beindigen.
Geen erfgenamen (bekend)
Als na onderzoek is gebleken dat er geen erfgenamen zijn, of als afwikkeling van de nalatenschap niet door potentile erfgenamen of andere particuliere partijen wordt opgepakt, kan de overheid dat doen. Het
Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf (RVOB) wikkelt de onbeheerde nalatenschappen af namens de overheid. Het RVOB zet de erfenis om in geld. Als de erfenis na 20 jaar nog steeds onbeheerd is, vervalt het
geld aan de staat.
Nalatenschap weigeren
Als erfgenaam heeft u de keus de nalatenschap te aanvaarden of te weigeren. Als erfgenaam bent u aansprakelijk voor de schulden van de overledene. Daarom heeft iedere erfgenaam het recht de nalatenschap te
weigeren. Wanneer u eenmaal de nalatenschap heeft geaccepteerd, kunt u deze daarna niet meer weigeren.
Aanvaarden van nalatenschap
Als u een nalatenschap aanvaardt, moet u ook de schulden van de nalatenschap betalen. Zelfs als die schulden bij elkaar meer bedragen dan de bezittingen.
Nalatenschap beneficiair aanvaarden
U kunt een nalatenschap beneficiair aanvaarden. Dit heet ook wel het aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Dat betekent dat u de nalatenschap alleen accepteert voor zover die positief is.
Als er schulden zijn dan bent u als erfgenaam hiervoor niet aansprakelijk. De schulden worden alleen betaald als er in de erfenis baten zijn. Als er niet voldoende bezittingen zijn om de schulden te betalen,
hoeft u het tekort niet zelf bij te betalen. Maar u mag ook niets van de bezittingen hebben tot zeker is dat alle schulden zijn betaald. Een beneficiaire aanvaarding kan een oplossing zijn in een nalatenschap
waarvan de omvang niet duidelijk is. Minderjarigen moeten een nalatenschap altijd beneficiair aanvaarden.
Verklaring afleggen nalatenschap
Voor het beneficiair aanvaarden en verwerpen van de nalatenschap moet u een verklaring afleggen bij de arrondissementsrechtbank in het arrondissement waar de overledene het laatst heeft gewoond. In de praktijk
gebeurt dat meestal door hiervoor een volmacht te ondertekenen bij de notaris.
